Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Czy ty jesteś królem żydowskim? Dialog Jezusa i Piłata [cz. 1]

Ten dialog, szeroko rozwinięty w wersji Janowej, daje bogaty obraz przeżyć wyjątkowego rozmówcy, któremu podczas procesu Jezusa dialog nie powiódł się wyłącznie z jego winy.
Aby jednak pełniej przedstawić bogate w szczegóły tło psychologiczne i moralne tego dialogu u Jana, warto będzie uwzględnić także dane uzupełniające u wcześniejszych Ewangelistów. Ukaże się bowiem wtedy cenny postęp refleksji pokolenia apostolskiego nad tym, co poprzedziło ów fakt krótko utrwalony potem w wyznaniu wiary, do dziś dnia przez nas powtarzanym: "umęczony pod Poncjuszem Piłatem". Z drugiej strony - łatwiej poznamy typy zagrożeń, jakie mogą być aktualne w naszym osobistym dialogu z Bogiem, głównie ujawnią się motywacje prowadzące do zgubnych kompromisów.
Najstarsza katecheza o Piłacie, Markowa (Mk 15,1-15), po powierzchownej lekturze pozostawia wrażenie, że po przyznaniu się Jezusa do tego, że jest Królem żydowskim, wcale nie było merytorycznego dialogu między Jezusem a Piłatem. Tymczasem trzeba wejrzeć w szczegóły opisu całej sceny, żeby dostrzec, w jakim kierunku należy skorygować to pierwsze wrażenie, a tym samym zostawić miejsce na dalsze rozwinięcie dialogu przez następnych Ewangelistów. W wersji Marka odpowiedź twierdząca Jezusa na pierwsze pytanie urzędnika: Czy ty jesteś królem żydowskim? (Mk 15,2) - wymaga subtelnej interpretacji. Jest to semityzm, powtórzony potem dokładnie przez trzech następców. W dosłownym przekładzie brzmiałby on: "Ty mówisz" lub według naszych tradycyjnych przekładów: "Tyś powiedział". Takie sformułowanie już dawało do myślenia, że Jezus wprawdzie jest królem żydowskim, ale w innym znaczeniu, niż może je rozumieć przedstawiciel władzy politycznej, zwłaszcza po wniesionych przed niego oskarżeniach ze strony arcykapłanów o wiele rzeczy (Mk 15,3).
Ten ostatni sumaryczny ogólnik pozwolił Łukaszowi jako rasowemu historykowi na uzupełnienie. Mianowicie wyszczególnił on zarzuty wyłącznie natury politycznej, takie, które musiał rozpatrzyć rzymski wielkorządca:

Stwierdziliśmy, że ten człowiek podburza nasz naród, że odwodzi od płacenia podatków Cezarowi i że siebie podaje za Mesjasza-Króla (Łk 23,2).

Gdy zaś ponawiają się zarzuty z tego zakresu,

Piłat ponownie Go zapytał: "Nic nie odpowiadasz? Zważ, o jakie rzeczy cię oskarżają". Lecz Jezus nic już nie odpowiedział, tak że Piłat się dziwił (Mk 15,4n).

Szczegół o zdziwieniu Piłata wobec braku odpowiedzi ze strony Jezusa powtarza jak echo skłonny do skracania opisów Mateusz, który jednak poprzedził to wstępne, jak się okaże u Jana, przesłuchanie nieco innym swoim wstępem: Nie słyszysz, jak wiele zeznają przeciw tobie? I mocniej podkreślił tak milczenie ze strony Jezusa, jak reakcję Piłata: nie odpowiedział mu na żadne pytanie, tak że namiestnik bardzo się dziwił (Mt 27,13n). Jak z tego widać, Piłat dał Jezusowi szansę samoobrony, której wręcz sam oczekiwał. Milczenie jednak Jezusa odnosi się tylko do tego, że nie jest królem w wymiarze politycznego samozwańca, jakim winien zająć się ex officio przedstawiciel Rzymu. Ten szczegół rozwinie dopiero Jan w kolejnym dialogu. Na razie prokurator Cezara tyle zrozumiał, czy może tylko wyczuł, że oskarżenia te są niesłuszne. To możemy wywnioskować z dalszego opowiadania o ponownych próbach Piłata, by inaczej wywikłać się z kłopotliwej sytuacji.
Pierwszą próbą uniku zreferowaną tylko przez Łukasza było odesłanie Jezusa jako Galilejczyka do tetrarchy Heroda Antypasa, przebywającego wtedy z racji już bliskiej Paschy w Jerozolimie. Opis ten, choć sam w sobie znamienny dla odniesienia się Jezusa do pewnego typu grzeszników - zupełna odmowa dialogu - możemy tu pominąć, niczego bowiem nie wnosi do dalszego dialogu Piłata z Jezusem. Jest tylko dodatkowym argumentem Piłata przeciw Sanhedrynowi (Łk 23,6-16), że zarzuty przeciw Jezusowi są bezpodstawne.
Drugą próbę, podjętą przez Piłata, podają wszyscy trzej Synoptycy. Ucieka się on do zwyczaju stosowanego w wielkie święta, potwierdzonego przez historyków Rzymu i przez Talmud, zwyczaju swoistej amnestii - uwalniania jednego więźnia. Rację ponownego zabiegu Piłata tak podaje Ewangelista Marek: wiedział bowiem, że arcykapłani wydali Go przez zawiść. Piłat nie wypadł więc dotąd z roli sumiennego wielkorządcy: nie ma za co skazać podsądnego, a przenika złą wolę oskarżycieli. Zabieg jednak jego chybił celu, gdyż podburzony przez arcykapłanów tłum wolał więźnia, Barabasza. Był to zapewne jeden z zelotów, o których mówi Józef Flawiusz, może nawet sykaryjczyk (Dz 21,38), w każdym razie zbrodniarz tylko polityczny, trzymany w więzieniu za zabójstwo (Mt 27,16; Łk 23,19; J 18,40). A kompromis Piłata wraz z motywacją tak wygląda u Marka:

Piłat ponownie ich zapytał: "Cóż więc mam uczynić z tym, którego nazywacie Królem żydowskim?" Odpowiedzieli mu krzykiem: "Ukrzyżuj go!" Piłat odparł: "A cóż złego uczynił?" Lecz oni jeszcze głośniej krzyczeli: "Ukrzyżuj go!" Wtedy Piłat, chcąc zadowolić tłum, uwolnił im Barabasza, Jezusa zaś kazał ubiczować i wydał na ukrzyżowanie (Mk 15,11-15).

Łukasz potwierdza to samo, tylko nieco barwniej opisuje dialog Piłata z rozagitowanym tłumem (Łk 23,17-25). Natomiast Mateusz tę samą scenę uzupełnia dwoma własnymi szczegółami: interwencją żony Piłata i teatralnym jego gestem umycia rąk, który ma pokryć podwójny jego konflikt sumienia jako człowieka i jako urzędnika:

A gdy on odbywał przewód sądowy, żona jego przysłała mu ostrzeżenie: "Nie miej nic do czynienia z tym Sprawiedliwym. Bo dzisiaj we śnie wiele nacierpiałam się z Jego powodu" (Mt 27,19)

Po dialogu zaś z tłumem:

Piłat widząc, że nic nie osiąga, a wzburzenie raczej narasta, wziął wodę i umył ręce wobec tłumu, mówiąc: "Nie jestem winien krwi tego Sprawiedliwego. To wasza rzecz" (Mt 27,24).

Tłum podejmuje to ostatnie przerzucenie odpowiedzialności na siebie, a jego odpowiedź będzie, jak wiadomo, w ciągu wieków żywo dyskutowana, stając się m.in. jednym z argumentów antysemityzmu.
O tyle podmalowują tło psychologiczne Synoptycy. Przejdźmy do najbogatszej wersji Janowej:

Od Kajfasza zaprowadzili Jezusa do pretorium. A było to wczesnym rankiem. Oni sami jednak nie weszli do pretorium, aby się nie skalać i móc spożyć Paschę. Dlatego Piłat wyszedł do nich na zewnątrz i rzekł: "Jaką skargę wnosicie przeciwko temu człowiekowi?" W odpowiedzi rzekli do niego: "Gdyby to nie był złoczyńca, nie wydalibyśmy go tobie".
Piłat więc rzekł do nich: "Weźcie go sobie i osądźcie według swojego prawa!" Odpowiedzieli mu Żydzi: "Nam nie wolno nikogo zabić". Tak miało się spełnić słowo Jezusa, w którym zapowiedział, jaką śmiercią miał umrzeć (J 18,28-32).

Urywek powyższy rozpoczyna główną część Janowej męki Pańskiej, najbardziej królewskiej, bo skoncentrowanej na prawdzie o Chrystusie Królu. W intencjach Umiłowanego Ucznia część ta stanowi pouczenie przede wszystkim chrystologiczne, objawione już tym razem poganom, i to w sposób paradoksalny. W tej bowiem części Jezus szczególnie poniżony zostaje trzy razy uznany za niewinnego. Zostawiając jednak te treści do omówienia w innym studium (o rozwoju chrystologii), tutaj zajmiemy się dialogującym Piłatem, ukazanym w sześciu scenach rozgrywających się w kilku miejscach, a tym samym przedstawionym w bogatszej syntezie, niż było to u Synoptyków.



Augustyn Jankowski OSB, Dwadzieścia dialogów Jezusa
Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC



Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.



Autor

Treść

Nowości

Wyjaśnienie liturgii Wielkiego TygodniaWyjaśnienie liturgii Wielkiego Tygodnia

Tajemnica Triduum PaschalnegoTajemnica Triduum Paschalnego

Ostatnia WieczerzaOstatnia Wieczerza

Jak dobrze odbyć sakrament pojednaniaJak dobrze odbyć sakrament pojednania

Skąd sie bierze kapłaństwoSkąd sie bierze kapłaństwo

Tryptyk PaschalnyTryptyk Paschalny

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej