Mistyfikacja

Postać Stanisława Ignacego Witkiewicza do dziś budzi zainteresowanie i kontrowersje. Inspiracją nowego polskiego filmu "Mistyfikacja" stał się zapewne fakt, że po okresie triumfu sztuk Witkacego na polskich scenach, doszło w 1988 roku do uroczystej ekshumacji zwłok pisarza na terenie sowieckiej jeszcze Ukrainy i uroczystego pogrzebu artysty w Zakopanem. Witkacy sprawił jednak władzom schyłkowego PRL upiorny kawał zza grobu. Okazało się bowiem, że odkopane zwłoki nie były ciałem pisarza.

Akcja "Mistyfikacji" rozgrywa się w drugiej połowie lat 60. XX wieku, na tle burzliwej epoki gomułkowskiej, podobnie jak w nieudanej, realistycznej "Różyczce". Reżyser "Mistyfikacji" założył, że skoro nie odnaleziono ciała Witkacego, to można było podejrzewać, iż artysta żył po wojnie pod opieką swojej wieloletniej przyjaciółki Czesławy Oknińskiej, malował obrazy i wysyłał kartki pocztowe do przyjaciół. Film ma dwie warstwy: realistyczną i wizyjną. Bohaterem pierwszej jest student Łazowski, dyplomant z wydziału polonistyki, wyrzucony z uczelni po wydarzeniach marcowych. Zwerbowany przez SB okazuje się osobnikiem moralnie potrzaskanym, prowadzącym obsesyjne śledztwo w sprawie domniemanych losów Witkacego. Bezpieka jednak każe mu śledzić Jerzego Zawieyskiego, katolickiego pisarza z grupy posłów Znaku, który wygłosił w sejmie w 1968 roku wielką mowę w obronie niezależnych pisarzy (jest tu nawet fragment kroniki dokumentalnej). Nadgorliwy agent wykonuje to zadanie, ale przy okazji zamęcza prowadzących go funkcjonariuszy sprawą Witkacego, co nadaje sprawie groteskowy wymiar.

Przedstawiony bez dobrego smaku wątek Zawieyskiego został skrojony na współczesną modłę. Ten pisarz i dramaturg, będący częstym pośrednikiem między Prymasem Wyszyńskim a Gomułką, wziął wówczas na swe barki nienawiść ówczesnych władz. Był człowiekiem wielkiej kultury osobistej, przy rym bardzo dyskretnym homoseksualistą, a film pokazuje go jak współczesnego, rozbawionego geja.

Części realistycznej towarzyszą w filmie sceny z udziałem Witkacego na zasadzie "filmu w filmie". Przyjaciółce artysty w chorobliwych wizjach wydaje się, że pisarz wciąż żyje i prowadzi z nią jakąś grę. Reżyser jest jednak niekonsekwentny w konstrukcji filmu. Wydaje się bowiem oczywiste, że Witkacy jest tu projekcją chorej wyobraźni jego przyjaciółki. Z drugiej strony autor przekonuje nas, że artysta mógł umrzeć w 1969 roku. Ta gra z widzem nie prowadzi jednak do powstania przekonującej wersji życia Witkacego po wojnie. Nie do przyjęcia jest także postać, jaką stworzył Jerzy Stuhr w roli Witkacego, wyglądającego tu na prymitywnego kabotyna i erotomana. Tak nie mógł zachowywać się wielki wizjoner schyłku kultury europejskiej. Wszystkie źródła historyczne świadczą, że błazeństwa, szaleństwa, nałogi i ekscesy miały u Witkacego swoją genezę, styl i cel, czego nie widać w filmie.

"Mistyfikacja", Polska, 2010. Scenariusz i reżyseria - Jacek Koprowicz. Wykonawcy: Maciej Stuhr, Ewa Błaszczyk, Jerzy Stuhr, Karolina Gruszka, Ewa Datkowska Andrzej Chyra, Olgierd Łukaszewicz i inni. Dystrybucja - Syrena Films

Mirosław Winiarczyk

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, 4 kwietnia 2010

Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.

Autor Treść

Nowości św. Bernadetta Soubirous Modlitwa św. Bernadetty Soubirous Testament Bernadety Soubirou Ciało nie tknięte rozkładem śmierci św. Benedykt Józef Labre Bergen i Stavanger

Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023

Poprzednia

[ Powrót ]

Następna