Jedziemy do Jabłonny czy do Jabłonnej? - Nauka

Typowym przykładem grupy nazw o niejasnej kategorii są nazwy miejscowe zakończone na ",-a". Przyjrzyjmy się kilku przykładom: Biała, Jabłonna, Jodłowa, Kamienna, Piwniczna, Sucha, Wesoła, Włoszczowa, Wschowa, Wysowa. Na pierwszy rzut oka nazwy te pod względem budowy gramatycznej są niemal identyczne, ale nie jest jasne, czy są to rzeczowniki rodzaju żeńskiego (jak np. kobieta), czy też przymiotniki rodzaju żeńskiego (jak np. wysoka). Tymczasem przyporządkowanie do odpowiedniej kategorii jest przecież niezbędne przy odmianie. Na szczęście istnieje pewna porządkująca reguła. Jeżeli danej nazwie odpowiada przymiotnik pospolity funkcjonujący we współczesnej polszczyźnie, to nazwę te odmieniamy jak przymiotnik. Jeżeli zaś nie istnieje dziś analogiczny wyraz pospolity, to nazwę traktujemy jak rzeczownik. To dlatego jedziemy do Białej, Jodłowej, Kamiennej, Piwnicznej, Suchej czy Wesołej, ale do Jabłonny, Włoszczowy, Wschowy czy Wysowy; mieszkamy w Białej, Jodłowej, Kamiennej, Piwnicznej, Suchej czy Wesołej, ale w Jabłonnie, Włoszczowie, Wschowie czy Wysowie.

Przywołana wyżej reguła, jak większość podobnych zasad normatywnych, nie jest bezwyjątkowa. We współczesnej polszczyźnie nie istnieją przecież przymiotniki: cisną, kolbuszowa czy limanowa, a jednak analogiczne nazwy odmieniają się jak przymiotniki. Jedziemy zatem do Cisnej, Kolbuszowej czy Limanowej.

Inną kłopotliwą grupą są nazwy zakończone na "-owy", typu: Charzykowy, Maniowy, Makoszowy. Ze względu na budowę mogą być one traktowane bądź jako przymiotniki liczby pojedynczej (jak np. zdrowy), bądź jako rzeczowniki liczby mnogiej (jak np. dąbrowy). Ta niejasność pociąga za sobą oczywiste problemy w odmianie. Warto zapamiętać, że nazwy te traktuje się jak rzeczowniki. Jedziemy zatem do Charzyków, Maniów czy Makoszów, przyglądamy się Charzykowom, Maniowom czy Makoszowom, a mieszkamy w Charzykowach, Maniowach czy Makoszowach.

Jak widać, na szczęście istnieją reguły, które przynajmniej w pewnym stopniu ułatwiają odmianę nazw miejscowych.

dr Tomasz Korpysz Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 13 lutego 2011 Wasze komentarze: Marko: 06.05.2020, 07:43 To jest dobry test: przyjezdny zawsze powie Jabłonnej a miejscowy Jabłonny. Tak jest stosunkowo łatwo zdemaskować słoików. Sinne: 16.11.2016, 20:50 KOCHAM PIĆ WINO Baśka : 29.10.2014, 14:55 Ciekawe i zastanawiające., bo wszyscy odmieniają w Wysowej, nawet oficjalne serwisy. Czyżby się mylili? ardawl: 02.12.2008, 03:45 Pomoc i jej głębia, jakim wielkim może być zwykły człowiek w swej zwyczajności ludzkiej i sercu prawdziwie ldzkim. (1) Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna