Nauczyciel

W szkole podstawowej - ZACHĘTA

Pani Jadwiga C. była już starszą nauczycielką, z przedwojennym rodowodem. Niski, chropawy głos i styl bycia pozornie nie pasowały do wykonywanego zawodu. Potrafiła swobodnie usiąść na uczniowskiej ławce - co w tamtych czasach się nie zdarzało - i machając nogami rozpoczynać lekcje. A te byty niekonwencjonalne, tak jak ona, przypominały raczej pogawędki z literatury niż szkolne zajęcia. Pełno w nich było indywidualnych fascynacji nauczycielki, opowieści z przeszłości, nieprawdopodobnych, pełnych komizmu wspomnień, opowiadanych językiem dawnych czasów. Było też miejsce na naszą indywidualność - zdanie i upodobania 12- i 13-latków. Wtedy po prostu po dziecięcemu ją lubiliśmy, nie zastanawiając się właściwie za co. Może dlatego, że na jej lekcjach nie baliśmy się myśleć, wypowiedzieć, bo czuliśmy, że traktuje nas poważniej, choć przecież byliśmy dziećmi. Uczyła też inaczej niż inni, bez niewolniczego trzymania się planu, bez pośpiechu, bez "kolekcjonowania" ocen. Kiedy słuchała odpowiedzi - kiwała głową z taką uwagą, namysłem, że miało się ważenie, że dostaje się od niej order. Zadawała wiele wypracowań - można było się nauczyć pisać. Miała czasem zwyczaj wyróżniania najlepszych prac przy całej klasie - mówiąc na ich temat kilka słów. Pewnego razu oddając mi zeszyt z oceną bardzo dobrą, poprosiła o przysługę. Ona - nauczycielka - poprosiła mnie o wypożyczenie wypracowania, by pokazać innym klasom, w jakich sytuacjach dopuszczalne jest wielokrotne stosowanie powtórzenia tej samej sekwencji wyrazów. Jej zdaniem zrobiłam to doskonale. Pamiętam dobrze, że czułam się zażenowana, ale i doceniona jak nigdy dotąd przez dorosłego człowieka. Zapamiętałam jeszcze jeden moment - kiedy wpisywała mi się do pamiętnika pod koniec VIII klasy (zgodnie z panującą modą), zacytowała jakieś mądre słowa. Dziś ich nie przytoczę, ale chodziło w nich o dążenie do wielkich celów i o świadomy rozwój. W PS zamieściła dopisek, który pamiętam doskonale: "Tej, która już jest kimś..."

Dziwne, jak jeden gest, czasem jedno zdanie mądrego człowieka, może wbić się w pamięć na całe lata... Pani Jadwiga C. z pewnością była jedną z tych nauczycielek, które potrafią podbudować poczucie wartości ucznia i zachęcić go do dalszej nauki.

Na studiach - WYMAGANIA

Zdawałam egzamin u wykładowcy, którego wybrałam na promotora mojej pracy magisterskiej. Ponieważ temat pracy wybrałam sobie sama, a rzecz była niełatwa, promotor był mi pomocny i szczerze życzliwy. Przed owym egzaminem inni studenci uważali, że będę miała fory - nie będzie mnie gnębił, nie chcąc oblać swej przyszłej magitrantki. Uważali, że wchodzę tylko dla formalności... Ja byłam dobrze przygotowana - nie przyszłoby mi do głowy "jechać na opinii", poza tym ambicja nie pozwoliłaby mi się skompromitować niewiedzą przed promotorem.

To był jeden z najrzetelniejszych egzaminów, jakie zdawałam. Nie sprawdziły się przepowiadania kolegów i koleżanek, nie miałam łatwiej. Wszyscy odpowiadali na trzy pytania, ja dostałam sześć. Inni odpytywani byli ogólnie i dość pobieżnie, ją szczegółowo, z dodatkowymi podchwytliwymi pytaniami... Nie miałam czasu nawet poczuć się gnębiona bardziej niż inni. Notę końcową -celujący (a wtedy jeszcze nie było tej oceny w skali ocen!) promotor wpisywał z komentarzem: "Od Pani muszę więcej wymagać niż od innych, obydwoje musimy być pewni, że jest Pani przygotowana". To poczucie odpowiedzialności za studenta, jego wiedzę i fachowość, stawianie mobilizujących wymagań ma dla mnie większą wartość niż jakakolwiek ocena...

W technikum - SPRAWIEDLIWOŚĆ I FORMACJA

Zdzisław Gajdek był średniego wzrostu, tęgi, z krótko ostrzyżonymi, kędzierzawymi włosami. Postrach klas od I - III z zajęć elektrotechniki. Potrafił w ciągu 20 minut prowadzonej przez siebie lekcji odpytać 8 uczniów.

Jak to robił? Zwyczajnie, na hasło: "Ewakuować się" uczniowie z dwóch pierwszych ławek (siedzieliśmy po trzech w ławce) przesiadali się, a na ich miejsce nadlatywał "desant" 6 delikwentów, którzy mieli w ciągu 15 minut rozwiązać - każdy z osobna - zadanie z elektrotechniki. W tym samym czasie "psor" odpytywał dwóch następnych uczniów. Po upływie czasu było już wiadomo, kto dostał ocenę pozytywną, a komu "niedowieźli" (czyli niedostateczny). Z tego też powodu przed jego lekcjami każdy czuł respekt, ale miał pewność, że jeżeli znajdzie się w drużynie "desantu", to zostanie rzetelnie oceniony i nie będzie mógł powiedzieć, że "psor" się na niego uwziął. Był mistrzem w ocenianiu możliwości swoich uczniów, nikt nie mógł liczyć na fory, ale za to go ceniliśmy, tym bardziej że w czasie "dożynek" (pytania) dowcipkował, uśmiechał się, co nawet porażki czyniło lżejszymi.

Andrzej Suwaj uczył języka polskiego. Zawsze schludnie ubrany i wyrażający się bardzo elegancko. Jego lekcje nigdy nie były li tylko nudnym "przerabianiem" szkolnych lektur, ale żywymi dyskusjami na temat postaw bohaterów w odniesieniu do czasów współczesnych. Trzeba dodać, że były to czasy, w których ostro rządziła komuna. Te żywe, luźne, często śmieszne, zaskakujące dyskusje kształtowały nasze życiowe postawy. Potrafiliśmy przegadać z nim wiele godzin lekcyjnych, czasem nie realizując programu szkolnego, a mimo to wynosiliśmy z nich wiedzę, mądrość i jakże ważną umiejętność słownej "szermierki". Niezapomnianym stałym punktem lekcji było odczytywanie listy obecności, podczas którego każdy z nas na dźwięk swojego nazwiska odpowiadał: "Bydle", co po staropolsku znaczy "jestem". Wywoływało to zawsze, co zrozumiałe, salwy śmiechu.

"ZIELONA SZKOŁA"

Był marzec. Piękna słoneczna, zimowa pogoda. Wyjechaliśmy ze szkoły na dwutygodniowy obóz narciarski na Słowację. Taka zielona szkoła. Zapowiadało się, że będzie wspaniale. Rodzice jeszcze przed samym wyjazdem przypominali mi, bym zachowywał się godnie i nie podpadł nikomu. Właściwie nie musieli mi o tym mówić. W moich uszach ciągle brzmiał głos dyrektorki oznajmiającej, że jeszcze jeden wybryk i wylatuję ze szkoły. Byłem po tzw. ostatnim ostrzeżeniu i wiedziałem, że nie są to już żarty.

Schronisko położone na wysokości naszego Turbacza, pełno śniegu, wspaniała atmosfera oraz to, że byłem daleko od domu i budynku szkolnego sprawiły, że zapomniałem o ostrzeżeniu rodziców. Butelka piwa wypita pierwszego dnia przemknęła nie zauważona. Nikt z nauczycieli nie zwrócił na to uwagi. Wieczorna balanga drugiego dnia także nie odbiła się żadnym echem. Początkowo wprawdzie miałem obiekcje, czy brać w niej udział, ale po kilku minutach niepokoje znik-nęły. I tym razem wszystko poszło jak z płatka. My byliśmy w miarę cicho i nauczyciele nic nie widzieli lub też nie chcieli widzieć. Zresztą, pilnowali nas sami młodzi i niedoświadczeni nauczyciele. A pani dyrektor, która także była na tym obozie, mieszkała 100 m dalej, w innym budynku. Do nas wieczorami raczej się nie zapuszczała.

Nadszedł kolejny wieczór. Nie wiem, jak się to stało, chyba wypiłem trochę za dużo i to na pusty żołądek bo, mówiąc krótko, urwał mi się film. Koledzy postanowili odtransportować mnie do mojego pokoju. Takich rzeczy jednak cicho się robić nie da, więc sprawa się wydała.

W jednej chwili wszyscy ucichli. Nagle obok nas pojawiła się nauczycielka. Pójdzie zawiadomić dyrekcję czy nie? - to jedno pytanie kryło się w wzroku wszystkich. Wiedzieli, że dla mnie byłby to koniec kariery w tym, bądź co bądź, dobrym ogólniaku.

Odłożyła sprawę do następnego ranka. Oj, dłużyły mi się godziny tej nocy...

Ranek rozpoczął się od zebrania. Padło kilka mocnych i zarazem bardzo konkretnych słów. Zgadzałem się z tym, co mówiła nasza młoda matematyczka. Było mi wstyd i trochę głupio. Ale dalej nie wiedziałem: powie dyrekcji czy nie?

Po zebraniu przeprosiłem ją jeszcze osobiście. Skwitowała to milczeniem. Na koniec powiedziała, że nie wierzy w moje "to był naprawdę ostatni raz". Ale w duchu chyba uwierzyła, bo ze skargą nie poszła. A ja dzięki temu ukończyłem szkołę, zdałem maturę, a także sporo zrozumiałem.