Jeszcze o liczebnikach głównych

Warto pamiętać, że liczebniki główne odmieniają się m.in. przez rodzaje (trzej mężczyźni - trzy kobiety, siedmiu mężczyzn -siedem kobiet itp.). Liczebnik dwa wyjątkowo ma trzy formy rodzajowe: dwie kobiety, dwa stoły, dwaj mężczyźni (albo: dwóch mężczyzn). Wyjątkowość liczebnika dwa sprawia trudności w niektórych formach przypadkowych. Nie wszyscy wiedzą choćby, że wzorcowo powinniśmy rozróżniać postaci narzędnika: dwiema (charakterystyczną dla rodzaju żeńskiego, np. z dwiema koleżankami) i dwoma (charakterystyczną dla rodzajów męskich i rodzaju nijakiego, np. z dwoma kolegami, z dwoma oknami). W języku potocznym forma dwoma może być używana do wszystkich typów rzeczowników (z dwoma kobietami, mężczyznami, psami, oknami itp.). Nie wszyscy też zdają sobie sprawę z tego, że w celowniku możliwe są następujące formy: przyglądał się dwóm psom / dwu psom / dwom psom. Oczywiście, trzecia z nich dziś już ma charakter książkowy, ale także jest poprawna - choć już nacechowana stylistycznie, a więc może wystąpić tylko w wyjątkowych kontekstach.

Wbrew powyższym przykładom najczęstsze błędy w zakresie używania liczebników głównych dotyczą liczebników złożonych. Zgodnie z normą wzorcową konieczna jest odmiana wszystkich członów takich liczebników. Powinniśmy zatem mówić i pisać np. Brakowało nam tysiąca dwustu dziewięćdziesięciu siedmiu złotych, Przyglądała się dwustu siedemdziesięciu czterem tysiącom sześciuset osiemdziesięciu siedmiu ziarenkom ryżu, Wyjechał z czternastoma tysiącami pięciuset dziewięćdziesięcioma ośmioma notatnikami czy: Marzył o czterdziestu dwóch tysiącach czterystu pięćdziesięciu ośmiu książkach. W języku potocznym często nie odmieniamy żadnego z członów takich liczebników (mówimy np. *Brakowało nam tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt siedem złotych), co jest rażącym błędem.

Od powyższej zasady istnieje jeden ważny wyjątek: jeżeli liczebnik wieloczłonowy kończy się wyrazem jeden, to wyraz ten zawsze pozostaje w formie podstawowej, np. Brakowało nam tysiąca dwustu dziewięćdziesięciu jeden złotych, Wyjechał z czternastoma tysiącami pięciuset dziewięćdziesięcioma jeden notatnikami czy: Marzył o czterdziestu dwóch tysiącach czterystu pięćdziesięciu jeden książkach.

dr Tomasz Korpysz

Autor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, 27 czerwca 2010

Wasze komentarze:

Jula ;): 03.09.2013, 17:51  ile liczb mają wszystkie jednostki miary ?

(1)

Autor Treść

Nowości św. Agnieszka z Montepulciano Modlitwa do św. Agnieszki z Montepulciano Litania do św. Agnieszki z Montepulciano Do La Salette przybywają pielgrzymi z całego świata Drugi znak - wielki smok (Ap 12,3-6) Czy apostolskie zalecenie powstrzymywania się od krwi dziś już nie obowiązuje?

Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023

Poprzednia

[ Powrót ]

Następna