Czy mucha tse-tse rysuje esy-floresy? - Nauka

Co więcej, rozpatrywane w izolacji takie elementy zwykle dziś nie znaczą nic, choć niektóre z nich dają się wytłumaczyć, jeśli uwzględni się ich rozwój historyczny. Jednak przeciętny współczesny użytkownik polszczyzny nie jest w stanie odpowiedzieć na pytanie, co oznaczają np. buru, cupu,floresy, hocki, klituś, opałki czy zgadula. Na szczęście, takie pytanie można usłyszeć bardzo rzadko - zwykle z ust dzieci poznających nowe słowa lub obcokrajowców uczących się języka polskiego. Osoby dobrze znające polszczyznę raczej się nad tym nie zastanawiają, ponieważ w ich świadomości istnieje nie samodzielny wyraz bum, tylko połączenie szuru-buru, nie łupu i oddzielnie cupu, lecz jednostka łupu-cupu itp.

Kwestia znaczenia poszczególnych elementów omawianych połączeń nie jest jedynym ani nawet najważniejszym problemem, jaki mogą one sprawiać. Jak już zaznaczyłem, zwykle występują one w tekstach mówionych. Kiedy jednak zachodzi potrzeba ich użycia w tekście pisanym, pojawia się pytanie, jak to' zrobić. Czy takie pary zapisywać łącznie, oddzielnie, z dywizem czy też z przecinkiem? Zasada ortograficzna jest jasna: we wszystkich tego typu połączeniach należy używać dywizu (łącznika). Oto kilka przykładów: czary-mary, esy-floresy, hocki-klocki, hokus-pokus, klituś-bajduś, kogel-mogel, koszałki-opalki, łubu-du, ryzyk-fizyk, stuku-puku, zgaduj-zgadula. Jak widać, wszystkie przywołane połączenia są utrwalone, ale nie zawsze ich elementy nie mają znaczenia w izolacji, np. zarówno czaiy, jak i mary funkcjonują w polszczyźnie samodzielnie.

Zasada ortograficzna, którą przed chwila przypomniałem, dotyczy także takich konstrukcji, w których mamy do czynienia z powtórzeniem tego samego elementu. Piszemy zatem np.: chow-chow, czlap-człap, dum-dum, ple-ple, tse-tse itp. Jeżeli w celu wzmocnienia ekspresyjności chcemy takiego elementu użyć więcej niż dwa razy, to także stosujemy dywiz, np. Piotrowi już nie ufam. Te opowieści o jego niesamowitych przygodach to zwyczajne ple-ple-ple.

dr Tomasz KorpyszAutor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 14 listopada 2010 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna