Umowny Bóg Saint-Exupery'ego?

Z ostatniego lotu zwiadowczego, do którego wystartował z Borgo na Korsyce, już nie powrócił. Po śmierci, gdy porządkowano zostawione przez niego materiały, uwagę zwróciły teksty, które - jak się wszystkim wydawało - stanowiły syntezę jego osobistych przekonań. Zamierzano je jako takie opublikować. Okazało się jednak że były to... kopie pism katolickiego myśliciela Teilharda de Chardin.

A przecież Saint-Exupery przez długi czas uważany był za ateistę i być może pozostał nim do końca życia. Chociaż cenił, a nawet propagował tradycyjne wartości chrześcijańskie, z Kościołem się rozminął, ponieważ uważał, że chrystianizm wchodzi w konflikt z tymi obszarami jego myśli, "przy których ma prawo obstawać". Trudno mu było zwłaszcza zaakceptować ideę Boga jako Absolutu tak, jak to rozumie chrześcijaństwo. Jednocześnie całym sobą do tego Boga tęsknił i szczerze Go poszukiwał. Był-jakby to powiedział Karl Rahner - człowiekiem cierpiącym na problem Boga. Ujawnia to zwłaszcza ostatni okres jego pisarskiej twórczości, kiedy doświadczywszy pustki i rozczarowań, jakie rodzi wizja świata bez Boga, postawił sobie ambitny cel: "Przywrócić ludziom znaczenie duchowe, niepokoje duchowe. Spuścić na ich głowy coś, co byłoby jak śpiew gregoriański". "Jestem przerażony trudnością wyprowadzenia autorytetu z czegoś innego niż Bóg". Doskonale czuł, że nie jest to tylko jego osobisty problem. O swoich kolegach-lotnikach w jednym z listów z wielką troską i życzliwością pisał: "Prości, szlachetni, czyści, wierni - tak, ale również straszliwie ubodzy. Tak bardzo potrzebny byłby im jakiś bóg". Kiedy po wybuchu wojny proszono go, aby przemówił przez radio, skonstatował, że w takim momencie wolno się zwracać do ludzi tylko wówczas, "gdy się im ma do ofiarowania jakąś biblię".

Taką swoistą "biblią" stała się jego ostatnia książka - "Cytadela", w której podjął próbę ożywienia najgłębszych religijnych symboli oraz literackiego wykreowania idei Boga, którego tak trudno mu było spotkać w życiu. Komentatorzy zgodnie zauważają, że w tym końcowym okresie twórczości Saint-Exupery zaczął poddawać się "klimatowi nadprzyrodzonemu" i "łasce związanej z imieniem Boga". Niektórzy mówią tu o "umownym" wprowadzeniu Boga, który miałby pełnić w utworze rolę "dostępnego powszechnie symbolu wartości duchowych", inni zakładają, że pisarz rozważał jedynie "fenomen" Boga, nie wnikając w kwestię Jego natury, a jeszcze inni, jak na przykład Pierre Chevriera, podejrzewali go, że pod koniec życia zaczął powracać na łono chrystianizmu.

Byli i tacy, którzy zaczęli ubóstwiać samego pisarza, czyniąc zeń "umownego" współczesnego mesjasza, co swój ekstremalny wyraz znalazło w książce Jules Roy: "Pewne jest jedno, że umarł przy sterach Lighting P-38, a więc na samym skrzydle błyskawicy, jak Chrystus na krzyżu, pozostawiając swoim wiernym wzór i ewangelię. Dotychczas nikt nie wie, jak zginął, i jak długo nie odnajdzie się jego ciała, jego pusty grób będzie najpiękniejszym i najokazalszym ze wszystkich: morze, góry czy niebo, godne herosa lub Boga. Tylko taki grobowiec jest na jego miarę".

Ks. ANTONI DUNAJSKI Pismo Pielgrzym, nr 219 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości Modlitwa do św. Jacka Odrowąża Litania do św. Jacka Odrowąża Aby przestać pić trzeba wierzyć, że to jest możliwe Czy Bóg przestaje być Bogiem? Otwarcie drzwi jest symbolem otwarcia życia dla Boga Najbardziej popularne Godzina Łaski Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna