Oblicza ludzkiej seksualności

Właśnie z tego powodu, że ludzka seksualność jest tak bardzo bogata w treść i znaczenie, grozi nam, że nie odkryjemy pełnej prawdy o niej i że nie rzucimy na nią pełnego światła. Poznawszy bowiem jeden z jej wymiarów, możemy uznać, że znamy już całą prawdę. Dzieci i młodzież poznają stopniowo własną seksualność. W sposób spontaniczny odkrywają najpierw jej aspekty fizjologiczne, instynktowe, cielesne. Równie łatwo i intensywnie odkrywają towarzyszące seksualności przeżycia i emocje. Niektórzy na tym odkryciu poprzestają. Ryzykują, że nigdy nie odkryją pełnego sensu własnej seksualności.

Rzucanie światła na ludzką seksualność jest trudne nie tylko ze względu na jej złożoność i tajemniczość. Jest trudne także ze względu na dominującą obecnie mentalność. W środkach przekazu, w filmach, wywiadach, audycjach radiowych i telewizyjnych, w czasopismach i plakatach, w wypowiedziach wielu ludzi, seksualność bywa ukazywana głównie w swych aspektach cielesnych i emocjonalnych, często oderwanych od człowieka i całej jego rzeczywistości. Zdarza się, że nawet niektórzy wychowawcy ukazują tak okaleczoną wizję ludzkiej seksualności.

W konsekwencji wielu młodych staje w obliczu własnej seksualności w sposób bardzo powierzchowny i zredukowany. To właśnie takie cząstkowe jedynie odkrywanie prawdy o ludzkiej seksualności sprawia, że może ona posiadać tak różne oblicza. Jednym kojarzy się ona z miłością, zaufaniem, bliskością, czułością, z zawierzeniem się drugiemu człowiekowi, z odpowiedzialnym i radosnym przekazywaniem życia. Inni widzą w niej jedynie działanie instynktu, atrakcyjne źródło doraźnej przyjemności czy łatwy sposób na zaspokojenie biologicznego popędu. Jeszcze inni widzą w seksualności źródło nieszczęścia, frustracji, zniewoleń, zniszczonych więzi, ogromnych rozczarowań, wyrzutów sumienia. Dla jednych jest więc seksualność symbolem radości i szczęścia. Dla innych symbolem przyjemności fizycznej. A niektórych napawa lękiem, wstrętem lub obrzydzeniem, gdyż źle przeżywana seksualność potrafi niszczyć, prowadzić do chorób fizycznych, do urazów psychicznych, do depresji i stanów samobójczych. Seksualność może być sposobem wyrażania miłości i miejscem odpowiedzialnego przekazywania życia. Ale może być także sposobem wyrażania przemocy (np. gwałt) lub miejscem przekazywania śmierci (np. aborcja czy choroba AIDS).

Nie wszystkim jest więc łatwo stanąć z radością w obliczu własnej seksualności. Dla niektórych spotkanie z seksualnością okazuje się dramatem, lub prowadzi do dramatów. Niektórzy błędnie ją rozumieją. Niektórzy kierują nią w błędny sposób. I to aż do tego stopnia, że pewne zachowania w tej dziedzinie muszą być zakazane prawem i ścigane kodeksem karnym, by bronić człowieka przed skrajnie bolesnymi konsekwencjami zaburzonej seksualności. Z powyższych względów większość rodziców i innych wychowawców zdaje sobie sprawę, że seksualność jest zbyt ważną i skomplikowaną dziedziną życia, aby mogła być pozostawiona spontaniczności lub zawierzona biologicznemu instynktowi. Ludzka seksualność wymaga wychowania. Wymaga kształtowania dojrzałej postawy wobec niej. Wychowanie seksualne to proces, w którym człowiek stopniowo odkrywa tajemnicę własnej seksualności i uczy się tak nią kierować, aby stawała się ona seksualnością coraz bardziej ludzką, aby służyła człowiekowi, aby nie niszczyła jego rozwoju i jego więzi. Odpowiedzialne wychowanie seksualne jest konieczne, by wychowanek mógł pogodnie stanąć w obliczu własnej seksualności.

Mam świadomość, że nie łatwo jest udzielać pomocy wychowawczej w tej dziedzinie. Wychowanie seksualne okazuje się bowiem trudniejszym zadaniem niż kształtowanie dojrzałej postawy wobec innych sfer ludzkiego życia. Jest to zrozumiałe, skoro seksualność angażuje całą rzeczywistość człowieka. W tym sensie wychowanie seksualne utożsamia się z wychowaniem człowieka. Jest to zadanie trudne w każdej epoce. Warunki zewnętrzne mogą ułatwiać podjęcie tego zadania. Ale mogą też bardzo utrudniać dojrzałe spotkanie człowieka z własną seksualnością. Prezentowana tutaj analiza jest próbą rzucenia światła na ludzką seksualność dzisiaj, a więc z uwzględnieniem aktualnego kontekstu społecznego i kulturowego, w którym żyje młode pokolenie. Dominujące obecnie zjawiska w życiu społecznym są na ogół niekorzystne dla wychowania w ogóle a w sposób szczególny są one niekorzystne dla kształtowania dojrzałej postawy wobec seksualności. Żyjemy w czasach gwałtownych przemian, które wiążą się z kryzysem prawdy, z kryzysem wartości i postaw. A przez to prowadzą do kryzysu miłości i życia, wypaczają i dramatycznie zawężają ludzkie pragnienia.

Niepokojące są obecnie rozmiary kryzysu prawdy o człowieku i o jego życiu. Szukanie prawdy stanowi podstawę wychowania, gdyż prawda wyzwala z iluzji, z błędów, zagrożeń, uzależnień. Młodzi zdają sobie z tego sprawę i z reguły chcą poznawać prawdę o sobie i o własnym życiu. Ale jednocześnie tej prawdy się boją, gdyż ona odsłania nasze wnętrze, nasze najgłębsze motywacje i potrzeby, a także stawia trudne wymagania. Kto nie potrafi czy nie chce podjąć wymagań wynikających z odkrycia prawdy o człowieku, ten zwykle przestaje jej szukać. Czasem wręcz od niej ucieka. Ucieczka od złożonej prawdy o ludzkiej seksualności jest wyjątkowo niebezpieczna, gdyż wyklucza możliwość zajęcia dojrzałej postawy w tej sferze życia, a przez to prowadzi do wyrządzania krzywdy sobie i innym ludziom.