Józef Wybicki - twórca polskiego hymnu

Urodził się 29 września 1747 r. w Będominie w powiecie kościerzyń- skim na Pomorzu w średnio zamożnej rodzinie szlacheckiej. Kształcił się najpierw w kolegium jezuickim w Gdańsku, a następnie studiował w Lejdzie. Studiów nie ukończył. Był posłem na sejm w 1767 r., gdzie powodowany patriotycznymi odruchami protestował przeciwko ingerencji w wewnętrzne sprawy polskie N.W. Repnina, ambasadora carycy Katarzyny II. W czasie trwania konfederacji barskiej podejmował działania dyplomatyczne na jej rzecz. Od 1777 r. uczestniczył w pracach Komisji Edukacji Narodowej przyczyniając się do reformy Uniwersytetu Wileńskiego. Był sekretarzem zespołu pracującego nad tzw. kodeksem Zamoyskiego. Swoje poglądy polityczne wypowiadał w tekstach publicystycznych. Powstał wówczas zbiór artykułów pod nazwą "Listy patriotyczne". W 1783 r. napisał komedię obyczajową "Kulig", a w 1788 r. operę "Kmiotek". W latach Sejmu Wielkiego jako członek komisji podatkowej zaangażował się w dzieło reformy kraju. Uczestniczył również w opracowywaniu kodeksu miast wolnych, który stał się ważną częścią Konstytucji 3 Maja.

W czasie insurekcji kościuszkowskiej 1794 r. organizował pomoc żywnościową dla wojska. Zagrożony aresztowaniem przez Rosjan opuścił kraj i znalazł się w Paryżu.

Razem z generałem Henrykiem Dąbrowskim współtworzył Legiony Polskie we Włoszech i dla nich w Reggio w 1797 r. napisał tekst Mazurka Dąbrowskiego. Po latach spędzonych na przymusowej emigracji, powrócił do kraju z wojskiem polskim działającym w ramach armii dowodzonej przez Napoleona i aktywnie włączał się w życie społeczne i polityczne. W 1805 r. stał się członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Miał znaczący udział w tworzeniu władz Księstwa Warszawskiego. Działał w tymczasowej Komisji Rządzącej, a także zajmował się zaopatrzeniem armii. Nie wszedł jednak w skład rządu Księstwa. Pełnił natomiast funkcję senatora, wojewody, a od 1809 r. prefekta departamentu poznańskiego. W okresie Królestwa Polskiego został mianowany prezesem Sądu Najwyższego. Swoje bogate życie opisał w pamiętniku "Życie moje oraz wspomnienia o Andrzeju i Konstancji Zamoyskich". Zmarł 19 marca 1822 r. w Manieczkach w powiecie śremskim.

Ważne decyzje polityczne zapadały w Warszawie, stolicy kraju. Tu mieszkał król Stanisław August Poniatowski, jego najbliższe otoczenie oraz osoby uczestniczące w życiu politycznym i społecznym. Tu też funkcjonowały urzędy centralne i na sesje zbierał się sejm. Dlatego Wybicki, który aktywnie uczestniczył w ówczesnych wydarzeniach, szukał dla siebie siedziby znajdującej się w bliskiej odległości od stolicy kraju. Po zapoznaniu się z różnymi propozycjami oraz po odbyciu wizji lokalnej, nabył w 1783 r. majątek ziemski Krobów leżący 3 km na wschód od Grójca i około 50 km od Warszawy. Tam zamieszkał z rodziną.

Z pamiętnika Wybickiego wynikało, że Krobów leżał na Mazowszu, w województwie czerskim, niedaleko Warszawy. Były to informacje na tyle ogólne, że do niedawna nie znano dokładnej lokalizacji. Temat ten stał się przedmiotem zainteresowania Stowarzyszenia Miłośników Tradycji Mazurka Dąbrowskiego, kierowanego przez Zbigniewa Zygmunta Noska, w związku z nadchodzącą rocznicą napisania tekstu hymnu. Dociekliwości historyka profesora Józefa Wójcickiego, autora m.in. książki "Chorąży wolności - żywot Józefa Wybieckiego", zawdzięczamy definitywne wyjaśnienie tej kwestii. Otóż ustalił on, że Krobów, który był posiadłością Wybickiego, znajduje się w pobliżu Grójca. Miejscowość ta jest wymieniana w pamiętniku wielokrotnie. W czasie insurekcji kościuszkowskiej wojska dowodzone przez gen. Dąbrowskiego stanęły "w Starej Wsi pod Grójcem i blisko mych (Wybickiego - H. Ś.) wiosek Krobo- wa." Do tradycji ziemiaństwa należało utrzymywanie bliskich kontaktów i "bywanie" u sąsiadów. Odwiedzał więc Wybicki wojewodę rawskiego Bazylego Walickiego, właściciela m.in. wymienionej Starej Wsi oraz Małej Wsi, gdzie w tym czasie budowano piękny, klasycystyczny pałac, który szczęśliwie zachował się. We Włoszech w 1798 r., pisał gen. Wielhorski do Wybickiego: "Pamiętaj, żem do Krobowa zaproszony na kawę, po kawie dobrego węgrzyna uciąć potrzeba", a Wybicki odpisał: "Kawa się gotuje w Krobowie, winko zielone już wyfermentowało, czas był wielki ruszać". Kiedy dotarła do Grójca informacja o związku autora hymnu z Krobowem, władze gminy i miasta z burmistrzem Jackiem Stolarskim na czele podjęły uchwałę o upamiętnieniu tego faktu. Jej efektem było odsłonięcie 3 maja 1993 r. pamiątkowej granitowej tablicy umieszczonej na głazie przed dworkiem z tekstem: "W tym dworku w Krobowie przebywał okresowo wraz z rodziną w latach 1783-1821 Józef Wybicki ur. 1747, zm. 1822, autor naszego hymnu narodowego, bojownik o niezawisłość Polski, konsyliarz konfederacji barskiej, pełnomocnik T. Kościuszki w powstaniu 1794 r. Obok gen. J. H. Dąbrowskiego współtwórca Legionów Polskich we Włoszech. Senator wojewoda Księstwa Warszawskiego odznaczony najwyższym orderem Orła Białego".

W związku z przytoczonym tu tekstem trzeba sprostować błąd na samym początku inskrypcji. Obecnie istniejący dworek został wybudowany około 1880 r., to jest w sto lat po fakcie nabycia tego majątku przez Wybickiego. Przypuszczalnie stanął on na fundamentach dworu, o którym jest mowa w tekście umieszczonym na tablicy.

Nazwisko Józefa Wybickiego otrzymała ulica w Grójcu oraz szkoła podstawowa, która niegdyś nosiła imię Nadieżdy Krupskiej, żony Lenina. W końcu XIX w. mieszkała ona w Grójcu, gdzie jej ojciec pełnił funkcję naczelnika powiatu.

Trwają badania i analiza dokumentów, które rozszerzą naszą wiedzę o osobie i dokonaniach twórcy naszego hymnu narodowego. Może dowiemy się z nich również, czy doszło do skutku zaproszenie zawarte w liście pisanym we Włoszech i czy Józef Wybicki spotkał się w dworku krobowskim ze swym przyjacielem generałem Wielhorskim przy filiżance czarnej kawy i kieliszku zielonego winka.

Tymczasem wiadomo, że losy rękopisu naszego hymnu narodowego są równie skomplikowane jak historia narodu polskiego. W wieku 50 lat napisał go Wybicki w czasie pobytu, razem z Legionami Polskimi, w miejscowości Reggio Emilia we Włoszech w połowie lipca 1797 r. Następnie wykonał własnoręcznie jego kopię. Wątły arkusik papieru z jednym autografem trafił do Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie przy ul. Okólnik. Po upadku powstania spłonął on razem z innymi bezcennymi dziełami znajdującymi się w bibliotece, podpalonymi celowo i świadomie przez Verbrenungskommando. Jak ustalił Jan Nowak-Jeziorański, drugi egzemplarz tekstu hymnu znajdował się w zbiorach papierów rodzinnych von Rożnowskich, zniemczonej gałęzi potomków Józefa Wybickiego. Ostatnim posiadaczem tego manuskryptu był berliński lekarz Johann von Rożnowski, który z sentymentem traktował swe polskie korzenie. W ostatnich latach drugiej wojny światowej zdeponował on rękopis hymnu w Deutsches Reichsbank w Berlinie chcąc ustrzec go przed zniszczeniem. Dokumenty i cenne zasoby ukryte w pancernych sejfach Banku Rzeszy przetrwały zniszczenie miasta. Po kapitulacji zostały zabrane jako łup wojenny i wywiezione do Rosji. Nie wiemy, gdzie znajduje się obecnie autograf tekstu Mazurka Dąbrowskiego.

Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.

Autor Treść

Nowości św. Agnieszka z Montepulciano Modlitwa do św. Agnieszki z Montepulciano Litania do św. Agnieszki z Montepulciano Do La Salette przybywają pielgrzymi z całego świata Drugi znak - wielki smok (Ap 12,3-6) Czy apostolskie zalecenie powstrzymywania się od krwi dziś już nie obowiązuje?

Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023

Poprzednia

[ Powrót ]

Następna