Bory nasze, Bory...

Lasy porastające ten teren składają się dzisiaj prawie wyłącznie z monokultury sosnowej. Dawniej te tereny porastał buk z sosną, a także dąb, grab, osika i lipa. Liczne wojny toczone w Puszczy Tucholskiej w XVII i XVIII w., rabunkowa gospodarka zaborcy pruskiego, pożary, a także inwazja szkodliwych owadów leśnych doprowadziły do utraty puszczańskiego charakteru Borów. Na obszarze ogołoconym z lasów występują wrzosowiska, zarastające rynny jeziorne i bogate w roślinność łąki.

W latach 1983-1993 na terenie Borów Tucholskich powołano cztery parki krajobrazowe: tucholski, wdecki, wdzydzki i zaborski. Planuje się w przyszłości utworzenie na tych terenach parku narodowego.

Nie ma już w Borach turów występujących jeszcze w XVII w. Spotkać można natomiast jelenie, sarny, rzadziej dziki. Powróciły bobry, łosie i daniele. Z ptaków zachowały się: orzeł bielik, rybołów, żuraw, łabędź niemy, cietrzew, czapla siwa, głuszec, puchacz i czarny bocian.

Wśród wielu innych ciekawych osobliwości natury, a także działalności człowieka w Borach Tucholskich na uwagę zasługują akwedukty. Wśród nich wyróżnia się szczególnie słynny akwedukt w Fojutowie.

Akwedukt w Fojutowie Akwedukt (łac. aqua - woda i ductus - prowadzenie) to przewód wraz z konstrukcją nośną (mostem) prowadzący wodę nad dolinami, drogami, niekiedy na duże odległości. Używany był w starożytności i średniowieczu do celów wodociągowych. Akwedukty znane były już przed Chrystusem w Asyrii, Babilonie, Egipcie, Persji, Palestynie i Grecji. Najdoskonalsze jednak były akwedukty rzymskie, doprowadzające wodę do wielkich ośrodków miejskich. Budowane były z kamienia lub drewna. Woda zaś płynęła na zasadzie naturalnego spadku. Doprowadzano ją rurami z terakoty, kanałami murowanymi lub kutymi w skale. W obrębie miast rozprowadzano ją rurami z ołowiu. Rzym zaopatrywało w wodę dziewięć akweduktów, z których najstarszy (Aqua Appia) powstał w 312 roku przed Chrystusem.

W lasach otaczających Legbąd znajdują się ciekawe urządzenia hydrotechniczne, poczynając odwiedzanie wnętrz tunelu akweduktu w Fojutowie, aż po akwedukty mniejsze w rejonie wsi Rzepicz- na. Powstanie tego akweduktu było związane z budową wielkiego kanału Brdy. Wybudowany on został w latach 1842-1847 w celu nawodnienia łąk w rejonie Rzepicznej i Legbądu. Jego początek znajduje się w Mylofie koło Kloni, siedem kilometrów na północny zachód od Rytla, a zakończenie w okolicach leśniczówki Barłogi, gdzie krzyżują się Mały Kanał Brdy i sztuczny strumień zwany Bielską Strugą. Akwedukt usytuowany jest 1,5 km na południowy wschód od wsi Fojutowo i około 4 km na północny zachód od wsi Legbąd. Obiekt jest wkomponowany w ukształtowanie dwóch skrzyżowanych prostopadle względem siebie cieków wodnych - płynącej w głębokim parowie Czerskiej Strugi (ok. 10 m) i Wielkiego Kanału Brdy. W związku z dużym uskokiem terenu Czerskiej Strugi w stosunku do kanału położonego wyżej ok. 10 m, rozpoczęto budowę od stawiania przyczółków na bazie głazów narzutowych, a następnie wzmacniania brzegów Czerskiej Strugi oraz stawiania ścian i sklepienia tunelu. Jest to najdłuższa (75 m długość i 5,2 m szerokość) i naj masywniej sza tego rodzaju budowla w Polsce, nawiązująca ideą do rzymskich akweduktów. Cały obiekt został wykonany w 1848 roku z kamienia i żółtej cegły, spajany zaprawą wapienną i uszczelniony lepikiem i szklaną watą.

W roku 1982 przeprowadzono generalny remont tunelu akweduktu przez wzmocnienie żelbetowym cokołem brzegów Czerskiej Strugi i uszczelnienie ceglanego sklepienia wstawieniem 47 żelbetowych kręgów. Wzdłuż wschodniej ściany tunelu zawieszono metalową galeryjkę skomunikowaną od północy i południa metalowymi schodami z położonym powyżej terenem. Zwiedzając wnętrze tunelu można podziwiać solidność budowli i zadumać się nad pracowitością ludzi, którzy ją wykonali.

Zanim więc będziesz zwiedzać i podziwiać zabytkowe akwedukty we Włoszech czy Hiszpanii, udaj się do Fojutowa w Bory Tucholskie. To także jest obiekt umieszczony w rejestrze zabytków województwa bydgoskiego. Można go zwiedzać przez cały rok i to bez biletu.