Nadzieja dla Europy

Wśród jego przejawów wymienia on utratę pamięci i dziedzictwa chrześcijańskiego, sekularyzację, przemiany w wielu sferach publicznych, w których łatwiej deklarować się jako agnostyk niż wierzący; wreszcie narastające przekonanie, że to niewiara jest czymś naturalnym, a wiara wymaga uwierzytelnienia. Także wielu chrześcijan pod wpływem tej rzeczywistości ulega postawom zgodnym z trendami rzeczywistości, ale sprzecznym z chrześcijaństwem. Temu wszystkiemu towarzyszy coraz częstsze wśród mieszkańców Europy poczucie osamotnienia, wewnętrznej pustki, utraty sensu i celu życia, jak również lęk przed przyszłością. Rośnie egocentryzm, izolujący jednostki i niszczący tak rodzinę, jak i solidarność większych wspólnot. Zdaniem Jana Pawła II tworzy się nowa kultura, której cechy charakterystyczne i treści często sprzeczne są z Ewangelią i z godnością osoby ludzkiej. Wśród jej przejawów wymienia papież agnostycyzm religijny oraz pogłębiający się relatywizm zarówno w moralności, jak i w prawodawstwie, oznaczający dążenie do stworzenia rzeczywistości człowieka pomijającej Boga. Jak pisze, "europejska kultura sprawia wrażenie «milczącej apostazji» człowieka sytego, który żyje tak, jakby Bóg nie istniał" (EiE, 9).

Paradoksalnie jednak, słowem występującym najczęściej w dokumencie, swoistym kluczem do Ecclesia in Europa jest słowo "nadzieja". Występuje już w podtytule, który precyzuje treść i cel dokumentu słowami "adhortacja apostolska (...) o Jezusie Chrystusie, który żyje w Kościele, jako źródło nadziei dla Europy".

Jeśli bowiem powyższa diagnoza świadczy o gaśnięciu ducha Europy, jak pisze papież - "gaśnięciu nadziei", to celem adhortacji jest właśnie jej odrodzenie. Pewne jej znaki Ojciec Święty dostrzega w takich procesach, jak wzajemne otwarcie i pojednanie narodów kontynentu, postępujące procesy integracji, współpracy i wymiany europejskiej. Przede wszystkim przypomina jednak te szczególne znaki, które pojawiły się w życiu wspólnoty Kościoła - to liczni świadkowie wiary w XX w., gotowi realizować w swoim życiu Ewangelię mimo wrogości i prześladowań, czasem za cenę życia. To wzrost zaangażowania w Kościele świeckich realizujących swoją świętość w życiu codziennym - w rodzinie, w pracy, czasem w działalności publicznej. To rosnąca świadomość istotnej wagi specyficznego wkładu kobiet w życiu wspólnoty Kościoła.

Kościołowi w Europie Jan Paweł II zostawia program: trzeba głosić Europie Chrystusa i Jego Dobrą Nowinę przez zgodne z nią świadectwo własnego życia. Potrzeba pogłębienia religijności - wychowania religijnego młodych, odkrycia na nowo liturgii, przywrócenia wagi zaniedbanej w Kościołach zachodnich spowiedzi, obrona szczególności niedzieli. Potrzeba równocześnie starań o jedność chrześcijan oraz dialogu z wyznawcami innych religii. Bardzo potrzeba też starań o ewangelizację życia społecznego, kultury, z uwzględnieniem roli nowoczesnych mediów. Papież postuluje przywrócenie Europie jej fundamentów, które patronowały koncepcjom jedności europejskiej, w tym wypracowanym przez głęboko religijnych ojców UE jak Robert Schumann, Alcide de Gasperi czy Konrad Adenauer. W misji ewangelizacji widzi Jan Paweł II nadzieję na odrodzenie duszy kontynentu. W płomiennym wezwaniu pisze: "Europo trzeciego tysiąclecia (...) nie poddawaj się zniechęceniu, nie przyjmuj sposobów myślenia i działania, które pozbawione są przyszłości, ponieważ nie opierają się na niewzruszonym fundamencie słowa Bożego! (...) bądź na powrót sobą! Bądź sama sobą! Odkryj na nowo swe źródła. Ożyw swoje korzenie. W ciągu wieków otrzymałaś skarb wiary chrześcijańskiej. Fundamentem twego życia społecznego czyni on zasady Ewangelii, i ślady tego widoczne są w sztuce, literaturze, myśli i kulturze twoich narodów. Jednak dziedzictwo to nie należy wyłącznie do przeszłości; jest ono programem na przyszłość, który należy przekazać nadchodzącym pokoleniom, gdyż jest źródłem życia ludzi i narodów, którzy wspólnie będą kształtowali kontynent europejski. Nie lękaj się! Ewangelia nie jest ci przeciwna, ale jest po twojej stronie. (...) Bądź ufna! W Ewangelii, którą jest Jezus, znajdziesz mocną i trwałą nadzieję, której pragniesz. Bądź pewna! Ewangelia nadziei nie zawodzi!" (EiE, 120-121).

Zadedykujmy te słowa papieża Polaka naszym nowym reprezentantom do Parlamentu Europejskiego, z których wielu deklaruje przecież swoją wiarę.