• Anna Wojtas: Czy łatwiej zmagać się z trudnościami po urodzeniu dziecka czy z trudnościami po aborcji?

• Jakiego rodzaju mogą to być zaburzenia?

     Po aborcji może też wystąpić nasilenie myśli samobójczych. Badania wykazują, że dotyczą one 56-65 proc. kobiet, a faktycznych prób samobójczych dokonuje 28-31 proc. kobiet po aborcji. Ma to miejsce średnio 5,8 razy częściej niż po porodzie. Samobójstwo można więc rozumieć jako próbę abortowania siebie. Jako próbę ukarania siebie w sytuacji nierozwiązanej patologicznej winy, czasem jest to przejaw bardzo silnego pragnienia podążenia za dzieckiem.

     Spośród wielu następstw somatycznych należy wspomnieć o większym prawdopodobieństwie zachorowania na nowotwór piersi u kobiet po aborcji. Tego rodzaju zjawiska obserwuję również w swej pracy klinicznej. Na ogół nie mają one miejsca po porodzie.

• Nawet jeśli kobieta decyduje się na urodzenie dziecka, pozostając w trudnej sytuacji?

• Jakiego rodzaju konsekwencje aborcji określa się mianem syndromu poaborcyjnego?

     Trzeba jednak zastanowić się jakich kobiet i w jakim stopniu one nie dotyczą. Na pewno tych, które mają silne mechanizmy obronne, takie jak racjonalizowanie, projekcja czy zaprzeczanie. Nie dotyczy również tych, które posiadają mechanizm obronny polegający na rzucaniu się w wir jakiejś działalności. Osoby takie potrzebują silnych doznań, żeby "nie myśleć". I w takich sytuacjach ludzie różne rzeczy robią. Jedni słuchają ostrej muzyki, inni rzucają się np. w wir zakupów. Z moich obserwacji wynika też, że jest grupa osób, która zajmuje się działalnością religijną czy nawet pro-life właśnie z tych powodów, by np. odkupić swe winy poprzez taką aktywność. Jeśli jednak osoby te pomagają innym, bez wcześniejszego przepracowania i rozwiązania własnych problemów, ich pomoc często nie jest skuteczna.

     Inne częste mechanizmy to np. projekcja czyli mówienie "ja nie mam żadnych problemów psychicznych, ponieważ to on mnie do tego zmusił" i tu najczęściej jest wskazanie na męża albo na lekarza jako winnego aborcji. Typowe jest również racjonalizowanie, że "wtedy było takie prawo, państwo na to zezwalało i wcale to nie była patologia, a teraz to Kościół tak to wszystko rozdmuchał i może nie przesadzajmy".

     Część osób po aborcji odczuwa ulgę i na ten argument powołują się m.in. niektóre feministki. Nie biorą jednak pod uwagę, że przed podjęciem decyzji o aborcji kobieta, ale i mężczyzna - przeżywają olbrzymi stres. Rodzić - nie rodzić? Skąd wziąć pieniądze? Do którego lekarza pójść, żeby nikt się nie dowiedział? Będą komplikacje, czy nie? To jest silne napięcie, dlatego po dokonanej aborcji następuje jakby "spuszczenie powietrza". Zachodzi mechanizm gratyfikacji podobny do tego, który odczuwa student po egzaminie. Wprawdzie stresuje się przed egzaminem, ale nawet gdy go nie zda, doświadcza ulgi, że "już jest po wszystkim". Choć będzie musiał do niego jeszcze raz podejść w sesji poprawkowej - ale to nastąpi kiedyś, a "dzisiaj już się nie będzie musiał uczyć". I druga ważna sprawa - ta ulga trwa krótko. Nie utrzymuje się latami, ale raczej trwa godziny, dni czy tygodnie.

• Kobiety poddające się aborcji nie mają jednak świadomości, że ich ulga będzie krótkotrwała.

     Warto też wiedzieć, że niektóre kobiety uważają, że aborcja jest wydarzeniem korzystnym, bo dzięki niej mają poczucie odzyskania kontroli nad własnym życiem. Częste są historie kobiet, w dzieciństwie zaniedbywanych emocjonalnie, którym rodzice nie pozwalali decydować o samych sobie, krzykiem lub biciem wymuszali ich posłuszeństwo. Nierzadko później, w dorosłym życiu, trafiają na partnerów, którzy źle je traktują i nawet jeśli nie gwałcą to na ogół nie biorą pod uwagę ich zdania. Gdy w takiej sytuacji kobieta zachodzi w ciążę - aborcja wydaje jej się próbą odzyskania kontroli nad swoim życiem, kontroli, której dotąd albo nie miała wcale albo była iluzoryczna. Jeśli jeszcze towarzyszą temu przekonania w rodzaju "to jest moje ciało", "nic ci do tego", "to jest mój brzuch - ja decyduję", to kobiety twierdzą wówczas, że aborcja jest dobrym wydarzeniem w ich życiu.

• Podobno skutków aborcji doświadczają także mężczyźni?

     Mężczyzna przeżywa takie same następstwa aborcji jak kobieta - z wyjątkiem oczywiście większości doznań somatycznych. Natomiast poczucie winy, lęk, depresja, niechęć do seksu, gorsza pamięć, odrętwienie emocjonalne - te konsekwencje aborcji mogą również występować u mężczyzn.

• O tych zaburzeniach u mężczyzn wiedzą chyba tylko lekarze?

     Jest też druga grupa mężczyzn, którzy przymuszają kobiety, żeby dokonały aborcji. Nawet jeśli one nie chcą tego zrobić, to na ogół ulegają naciskom swoich mężów czy partnerów. Mężczyznom w takim przypadku może później towarzyszyć poczucie, że nie ochronili własnej rodziny a ich działania były destrukcyjne.

     Badania pokazują, że jeśli mężczyzna nie udzieli kobiecie wsparcia w czasie ciąży, to ona łatwiej dokona aborcji. W następnej ciąży, z tym samym bądź z innym mężczyzną taka kobieta już nie zaufa swemu partnerowi. Nie powie mu, że zaszła w ciążę albo że chce dokonać aborcji. Jeśli już - to powie mu o tym po fakcie. I koło się zamyka.

• A na czym polega tzw. zespół ocaleńca?

     Ocaleni od aborcji, często mają też poczucie niejasnej tożsamości, uważają, że muszą sobie "zapracować" na akceptację i miłość, podejmują dramatyczne zachowania polegające na "flirtowaniu ze śmiercią". Niejako odtwarzają w swym życiu sytuację ryzyka: "przeżyję - nie przeżyję"? Szybko jeżdżą samochodem, używają narkotyków, stosują agresję wobec własnego ciała czy angażują się w przemoc. Oczywiście nie wszyscy żyjący w ten sposób to ocaleńcy od aborcji. Sytuacja jest o tyle skomplikowana, że więzi pomiędzy matką a dzieckiem są naznaczone lękiem i bardzo często występuje w tej relacji tzw. mechanizm "dziecka zastępczego". Polega on na tym, że kobieta podświadomie oczekuje, iż żyjące dzieci spełnią jej oczekiwania i zastąpią dziecko abortowane. Przeważnie są to oczekiwania nierealistyczne.

     Często kobieta traktuje to dziecko w sposób nadopiekuńczy. Gdy zaczyna ono chorować, matka odczuwa nieadekwatny, przeważnie nadmierny lęk o jego zdrowie, wiedząc o tym, że w przeszłości straciła już np. jednego potomka. Matka przesadnie dba o zaspokojenie materialnych i fizjologicznych potrzeb dziecka, ale z drugiej strony nie potrafi okazać mu swoich uczuć, jest dla niego emocjonalnie niedostępna. Obie postawy, nadopiekuńczości i nierealistycznych oczekiwań mogą prowadzić do frustracji, kiedy dziecko nie spełnia oczekiwań rodziców. Frustracja może zaś wieść do przemocy słownej i fizycznej lub zaniedbania.

• Czy są jakieś zależności pomiędzy przemocą a aborcją?

• O czym świadczą te wszystkie liczby?

     Zależność pomiędzy aborcją a przemocą pokazuje, że aborcja raczej pogłębia, a nie rozwiązuje takie problemy. Na początku lat siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych była głośna kampania legalizacji aborcji, której towarzyszyły hasła Jak aborcja będzie dostępna to nie będzie przemocy". Myślano w ten sposób: będą rodziły się tylko dzieci chciane, bo te niechciane będą abortowane. Jeśli będą żyły tylko dzieci chciane, wybrane i wyselekcjonowane to na świecie nie będzie żadnej przemocy. Okazało się, że tak nie jest.