Polskie pielgrzymowanie - Pielgrzymki

Rola oraz miejsce Polski w światowych migracjach pielgrzymkowych są znaczące. Polska należy do tych nielicznych krajów świata, w których wysoka aktywność pielgrzymkowa utrzymuje się nieprzerwanie od początków państwowości. W chwilach trudnych pielgrzymki stanowiły istotny czynnik kształtowania się tożsamości narodowej Polaków. Ośrodki kultu religijnego odgrywały zawsze ważną rolę obyczajową, bowiem pielgrzymowanie sprzyjało rozszerzaniu zainteresowań, pozwalało poznać inne środowisko, inne obyczaje, inne regiony i miejscowości. Pielgrzymki końca lat siedemdziesiątych i lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku stanowiły istotny czynnik zacieśniania nie tylko więzi lokalnych czy regionalnych, ale może przede wszystkim były jednym z najważniejszych elementów integracji narodowej Polaków. Szczególna rola przypadała i przypada nadal pielgrzymkom pieszym, zwłaszcza zdążającym do sanktuariów maryjnych. Pątnicy wędrując niekiedy kilkanaście dni szlakiem pielgrzymkowym, spotykają się z mieszkańcami różnych regionów Polski, różnych zawodów, z mieszkańcami miast i wsi. Nawiązuje się niewidzialna nić pojednania i wytwarza się poczucie nie tylko swoistej wspólnoty religijnej, ale również społecznej i narodowej.

W migracjach pielgrzymkowych w Polsce uczestniczy ponad 7 mln osób rocznie (ponad 15% ludności kraju). Obok katolików obrządków łacińskiego i wschodniego pielgrzymują wyznawcy prawosławia i islamu. W przeszłości pielgrzymowali także członkowie wspólnot żydowskich, a w latach rozbiorów - również polscy protestanci.

W Polsce rejestruje się ponad 500 sanktuariów pielgrzymkowych (ryc.), z których większość (98%) należy do Kościoła rzymskokatolickiego. Dominują sanktuaria maryjne - około 430, z tego ponad 200 z koronowanymi wizerunkami Matki Bożej. Najważniejsze ośrodki kultu religijnego mają zasięg międzynarodowy: Jasna Góra, Kraków-Łagiewniki, Kalwaria Zebrzydowska, Licheń, Niepokalanów, Góra Świętej Anny. Grupę miejscowości o zasięgu krajowym stanowią ośrodki o zróżnicowanych tradycjach pielgrzymkowych: Piekary Śląskie, Gniezno, Warszawa oraz Zakopane-Krzeptówki. Do ośrodków o zasięgu ponadregionalnym można zaliczyć 25 sanktuariów. Są to m.in.: Bardo Śląskie, Wambierzyce, Trzebnica, Ludźmierz, Tuchów, Kalwaria Pacławska, Kodeń, Leśna Podlaska, Gietrzwałd, Święta Lipka, Wejherowo, Swarzewo, Święty Krzyż, Dukla, Kałków-Godów. Grupę ośrodków o zasięgu regionalnym stanowi około 135 sanktuariów, zaś o zasięgu lokalnym - 330. Najwięcej ośrodków znajduje się w Karpatach.

Głównym centrum pielgrzymkowym jest Jasna Góra (4-5 mln pątników rocznie). Kolejne miejsca zajmują: Kraków-Łagiewniki (kult Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny, ponad 2 mln pielgrzymów) oraz Kalwaria Zebrzydowska i Licheń (ok. 2 mln pielgrzymów).

Szczególne natężenie ruchu pielgrzymkowego notuje się w okresie głównych uroczystości związanych zazwyczaj z ważniejszymi odpustami. W głównych ośrodkach notuje się ponad 450 takich dni odpustowych. Spośród tych odpustów na ogół tylko kilka to tzw. wielkie odpusty lub odpusty główne. Gromadzą one najwięcej pielgrzymów. Większość odpustów związanych jest z kultem maryjnym. Do najważniejszych i najpowszechniej występujących należą odpusty związane ze świętami Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (31 maja), Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia), Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września), a w Polsce również uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (3 maja) i Matki Bożej Szkaplerznej (16 lipca). Notuje się je w większości ośrodków. Szczególnie obchodzone są święta związane z konkretnym sanktuarium i konkretnym wizerunkiem Maryi. Spośród takich odpustów najbardziej znany wiąże się ze świętem Matki Bożej Częstochowskiej (26 sierpnia). Łącznie w przypadku blisko 20 sanktuariów ustanowiono święta związane ze znajdującymi się tam wizerunkami Maryi. W niektórych ośrodkach obok odpustów maryjnych odbywają się odpusty związane ze świętami Pańskimi (np. Kalwaria Zebrzydowska, Piekary Śląskie, Kalwaria Pacławska, Góra Świętej Anny, Wejherowo).

W niektórych dzielnicach Polski silnie zaznacza się regionalny charakter pielgrzymek, które nierzadko zabarwione są swoistymi elementami ludowymi, folklorystycznymi. Odnosi się to przede wszystkim do obszarów górskich (zwłaszcza Karpat), Śląska, Kaszub, Kujaw, Warmii. Obok treści religijnych, odpusty zawierają elementy folkloru. Stanowią bowiem swoisty przegląd zwyczajów regionalnych. Do dziś fascynują one swoją autentycznością.

W sierpniu pielgrzymi wędrują do niemal wszystkich polskich sanktuariów. Wybraliśmy 8 spośród nich: 3 o zasięgu międzynarodowym (Jasna Góra, Kalwaria Zebrzydowska, Licheń), 1 o randze krajowej (Piekary Śląskie) oraz 4 o charakterze ponadregionalnym (Gietrzwałd, Kalwaria Pacławska, Swarzewo, Wambierzyce). Naszym zamierzeniem było m.in. ukazanie ośrodków najbardziej kojarzonych z danym regionem Polski.

Prof. dr hab. Antoni Jackowski, Dr Izabela Sołjan Tekst pochodzi z Tygodnika Katolickiego Niedziela, 31/2007 Wasze komentarze: Miłosz Huber: 09.01.2017, 03:50 Bardzo pomocny artykuł. Dziękuję Redakcji za ten tekst. (1) Autor Treść Nowości św. Damazy I Modlitwa do św. Damazego I Papież, który odnowił i udostępnił rzymskie katakumby Ten papież był synem kapłana, a może nawet biskupa W zasadzie dziewczyna jest lepiej przygotowana do małżeństwa Wina i łaska Najbardziej popularne Godzina Łaski 2023 Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna