Ekumenizm bez kompromisów

"Im bardziej chrześcijanie są bliżej Chrystusa, tym są bliżej siebie" - powiedział Ksiądz Biskup w jednym z wywiadów. Jak należy rozumieć te słowa?

Oznacza to, że w autentycznym rozwoju życia chrześcijańskiego odnajdujemy jedność rodzaju ludzkiego w Bogu, w Jezusie Chrystusie. Jedność chrześcijan - jedność z Bogiem i drugim człowiekiem - została naruszona nie ze strony Boga, tylko przez grzech człowieka. Można by tutaj zacytować niektórych wschodnich myślicieli chrześcijańskich, którzy uważają, że podziały między ludźmi nie dochodzą do Boga. Tak więc w Bogu wszyscy odnajdujemy jedność.

Mówi się o wymiarze duchowym, doktrynalnym i praktycznym ekumenizmu. Który z tych wyjmiarów jest obecnie najważniejszy?

Wymiar duchowy ukierunkowuje nas bezpośrednio na Boga, rodzi się z wiary człowieka, która jest odpowiedzią na akt Bożego objawienia. Początek życiu duchowemu daje jednak nie człowiek, lecz Bóg.

Wymiar doktrynalny ekumenizmu, to przede wszystkim praca intelektualna ludzi kompetentnych: teologów, filozofów, którzy próbują zrozumieć treść objawienia Bożego (doktrynę) i znaleźć to, co nie tylko różni, ale i łączy poszczególnych chrześcijan. Zaś prawdziwie ekumeniczny wymiar praktyczny powinien być inspirowany duchowym nawróceniem. Aktywność w wymiarze praktycznym może rozwijać się na płaszczyźnie charytatywnej, społecznej lub kulturowej. Trudno powiedzieć, co jest najważniejszą sprawą w ekumenizmie, ale bardzo często podkreśla się wiodącą rolę ekumenizmu duchowego, gdyż wiara, nawrócenie, czyli jedność z Bogiem, jest początkiem jedności z człowiekiem. Przykładem mogą być tutaj ludzie święci.

Nie, gdyż ostatnio często wskazuje się na wymianę doświadczeń duchowych i ewangelizację ekumeniczną. Do wspólnej ewangelizacji zachęca Karta Ekumeniczna podpisana w 2001 r. przez Radę Konferencji Biskupów Europy (CCEE) i Konferencję Kościołów Europejskich (KEK). Podejmuje się wspólne inicjatywy ewangelizacyjne pod nazwą ProChrist. Przy czym ewangelizacja dotyczyłaby nie tylko ludzi nieochrzczonych, lecz i ochrzczonych (nowa i nowoczesna ewangelizacja).

Może nie najlepiej, ale najłatwiej jest współpracować w wymiarze praktycznym. Częściowo udaje się dobrze przeżywać wspólnotę ducha. Mam na uwadze przygotowywane i realizowane nabożeństwa ekumeniczne. W kwestii doktrynalnej Kościoły zrzeszone w Polskiej Radzie Ekumenicznej (z wyjątkiem jednego) podpisały z Kościołem katolickim w 2000 r. Deklarację o wzajemnym uznaniu chrztu św. Kościół katolicki podpisał też z Kościołem ewangelicko-augsburskim dokument o usprawiedliwieniu. Teraz pracujemy nad projektem dokumentu o małżeństwach osób o różnej przynależności wyznaniowej.

Z jakim wyznaniem chrześcijańskim najłatwiej współpracuje się katolikom?

Zależy to w dużej mierze od chwili i osób, które reprezentują dany Kościół. Z punktu widzenia zbieżności i rozbieżności najbliższy Kościołowi katolickiemu jest Kościół prawosławny i Kościoły, które uznają sukcesję apostolską i sakramenty. Jednak ta bliskość nie zawsze przekłada się na jakość współpracy.

Nie do końca, bo jeśli chodzi o wymiar działań praktycznych, takich, jak np. działalność charytatywna, to ona w ostatnim okresie nam się udaje. Jednak o udanym dialogu ekumenicznym można mówić wtedy, gdy jest on realizowany we wszystkich wymiarach, łącznie ze wspólnym świadectwem wiary, nadziei i miłości. Inaczej działania praktyczne stają się zwyczajną działalnością humanitarną. Ludzie niewierzący także potrafią wspólnie organizować jakieś dzieła pomocy, walczyć o godność i prawa człowieka.

Najtrudniejsze są sprawy dotyczące sfery doktrynalnej. Albowiem kwestia wiary (prawdy wiary) ma ogromny wpływ na praktyczne życie wszystkich chrześcijan. Dużym problemem są tzw. małżeństwa mieszane. Wiąże się to z decyzją trudnych wyborów: Gdzie zawrzeć związek małżeński, gdzie ochrzcić dzieci, w jakim wyznaniu je wychowywać? Jak zachować wiarę i jak przekazać ją dzieciom?

Tymczasem dialog dotykający tzw. zwykłych ludzi jest chyba najbardziej potrzebny?

Owszem, to wymiar i obszar, w którym dokonuje się dialog między wyznawcami różnych tradycji chrześcijańskich. Niezwykłym miejscem, wręcz niemal laboratorium dialogu, są wspomniane małżeństwa osób o różnej przynależności wyznaniowej. Dla nich jest to nie tylko rozważanie czysto teoretyczne, ale dotyczące ich codziennej egzystencji.

Kościół katolicki i Kościół prawosławny finalizują obecnie prace nad dokumentem dotyczącym małżeństw mieszanych. Mówi się tam np. o wspólnych kursach przedmałżeńskich. To bardzo ważne przedsięwzięcie. Tylko, czy przyniesie spodziewane rezultaty?

Projekt dokumentu jest przygotowywany nie tylko przez zespół katolicko-prawosławny, jednocześnie prowadzone są prace z Polską Radą Ekumeniczną i tam również przygotowywany jest taki dokument. Gdy chodzi o prace nad projektem dokumentu w zespole bilateralnym, prawosławno-katolickim, to rzeczywiście zostały przygotowane wspólnie katechezy, które mają służyć pomocą w przygotowaniu do małżeństwa i później w życiu małżeńskim i rodzinnym. Mam nadzieję, że po jakimś czasie ujrzą one światło dzienne. Natomiast, gdy chodzi o sam dokument, to pewne zapisy dotyczące dalszego i bliższego przygotowania do sakramentu małżeństwa zostały już sformułowane. Pozostaje jeszcze kwestia ustaleń samego obrzędu i wspólnego duszpasterstwa małżeńsko-rodzinnego.

Tego typu rozmowy prowadzą do wypracowania wspólnych kompromisów. A jakie są granice dialogu ekumenicznego i w jakich granicach można takie kompromisy wypracowywać?

W ekumenizmie, w kwestiach dogmatycznych, w zasadzie słowo "kompromis" nie istnieje, podobnie jak negocjacje. Powinien być tylko dialog, dla którego - jak napisano w Karcie Ekumenicznej - nie ma alternatywy.

W obszarze spraw ludzkich kompromisy są wskazane, w Bożych - nie. W dialogu ekumenicznym liczy się przede wszystkim spotkanie, wzajemny szacunek, próba wzajemnego zrozumienia, wspólne dążenie do odkrywania prawdy i wzajemne obdarowanie. W ekumenizmie postawa kompromisu została nazwana fałszywym irenizmem, który polega na szukaniu jedności (kompromisu) za cenę ustępstw doktrynalnych, dogmatycznych. Pozytywnym objawem, jest chyba to, że żadna ze stron nie chce rezygnować z własnych ustaleń?

Tak, oczywiście! W dialogu ekumenicznym nie może być zwycięzcy i przegranego. Może być tylko zwycięstwo obydwu stron, które polegałoby na chrześcijańskim umiłowaniu rozmówcy i poznaniu prawdy, która swą mocą przemienia i wyzwala człowieka.

A czy strony dialogu są otwarte na innych? Czy np. w trakcie wspólnych obrad widać, że jedna strona nie tylko wysłuchuje drugiej, ale jest gotowa na to, by pewne rzeczy zmienić (nie mówię tutaj oczywiście o kwestiach doktrynalnych)?

Dialog ekumeniczny to nie tylko wymiana myśli, nie tylko zrozumienie, spotkanie, ale również wymiana darów. To jest rzeczywiste wzbogacenie się obydwu stron i umiejętność dzielenia się wartościami. Spotykanie się chrześcijan różnych wyznań prowadzi do głębszej refleksji nad własnym życiem religijnym. W czasie takich spotkań zauważyłem, że np. protestanci materialnie nie szanują ksiąg Pisma Świętego, gdyż ich używają, czytają, podkreślają, nie rozstają się z nimi. Księga najczęściej jest zniszczona, zmęczona, ale widać, że pracuje. Z kolei prawosławni z dystansem i ze czcią odnoszą się do księgi Pisma Świętego. Jest ona pięknie oprawiona, wspaniale się prezentuje, jest szanowana na równi z sakramentem. Natomiast my, katolicy - nie mówię oczywiście o wszystkich, ale w większości - Pisma Świętego ani nie czytaliśmy za wiele, ani nie czciliśmy. Spotkania ekumeniczne mogą być swego rodzaju szkołą wymiany dobrych doświadczeń i wartości. Nie wiem, czy akurat ekumenizm wpłynął na to, że coraz więcej katolików ma Pismo Święte i to nie tylko na półce, ale również ze sobą i w sobie, ponieważ studiuje, czyta, rozmyśla, medytuje. Czyli trochę uczymy się od innych tego, co jest cenne i wartościowe.

Kiedyś zastanawialiśmy się w gronie przedstawicieli wielu wyznań, w jaki sposób należałoby przygotowywać nabożeństwo ekumeniczne, by nie urazić drugiej strony. No i padło takie pytanie: Czy nie byłoby to przesadą i pewnym nadużyciem, by na spotkaniu ekumenicznym, katolicy odprawiali Mszę św.? Byłoby to przecież szczególnie trudne dla tych wyznań, które nie uznają Eucharystii jako sakramentu w takim znaczeniu, w jakim czynią to katolicy i prawosławni. Wtedy jeden z biskupów protestanckich powiedział stanowczo: Cenimy to, że wy, katolicy, dajecie nam to, co dla was najcenniejsze, i chcemy tego! I na tym właśnie polega wymiana darów!

Małgorzata Glabisz-Pniewska jest dziennikarką Polskiego Radia Tekst pochodzi z Tygodnika Warszawsko-Praskiego "Idziemy" Idziemy, 25 stycznia 2009 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna