Proch czy popiół?

Prawo Kościoła "usilnie zaleca zachowanie pobożnego zwyczaju grzebania ciał zmarłych. Nie zabrania jednak kremacji, jeśli nie została wybrana z pobudek przeciwnych nauce chrześcijańskiej (KPK 1176). Dlatego Katechizm uczy i wyjaśnia, że "Kościół zezwala na kremację zwłok, jeśli nie jest ona przejawem podważania wiary w zmartwychwstanie ciała" (KKK 2301). Ale w grę może też wchodzić kremacja jako akt pogardy dla zdeformowanego chorobą ciała albo akt "zemsty" na ciele, które było źródłem cierpień. Jeżeli jest to świadomy bunt przeciw Bogu, to wtedy sprawa jest poważna. Kodeks oznajmia, że należy odmówić pogrzebu katolickiego osobom, "które wybrały spalenie swojego ciała z motywów przeciwnych wierze" (KPK 1184).

Poza wymienionymi nie ma innych przeszkód ze strony teologii czy prawa. Kryterium jest więc wiara "w ciała zmartwychwstanie." W dniu Paruzji, czyli powtórnego przyjścia Chrystusa, nie będą w gorszej sytuacji ci, których ciała zostały spalone, od tych pochowanych tradycyjnie. Ale żywa wiara, że ciało zostanie wskrzeszone na podobieństwo natury ciała zmartwychwstałego Chrystusa, pociąga za sobą określony stosunek do martwego ciała. Dlatego rytuał pogrzebu zaleca, aby tak odprawić obrzędy, "aby było wiadomo, że Kościół wyżej ceni zwyczaj grzebania zwłok, ponieważ sam Chrystus chciał być pogrzebany" (nr 15; Mt 27, 57-60).

Warto dodać, że Stary Testament odrzucał kremację, a nakazywał ją jako karę śmierci za niektóre odrażające grzechy (Kpł 20, 14; 21, 9). Chrześcijanin nie praktykuje również rozsypywania prochów, nawet w miejscach specjalnie do tego przygotowanych, jak tzw. "łąki wieczności", "ogrody pamięci" etc. Według nauki Ewangelii zwłoki powinny być pogrzebane w ziemi jako "zasiew ciała, które zmartwychwstanie" (J 12, 24).

Starożytna historia wskazuje, że kremacja jest całkowicie obca kulturze chrześcijańskiej. Jej ślady są obecne zwłaszcza od XIV w. przed Chrystusem, w obrzędach pogańskich: Sumerów, Asyryjczyków, Greków, Celtów, Słowian i innych. Wyjaśnia się ją jako część kultu słońca lub konieczność przyjętą przez wędrujące plemiona, obawiające się profanacji ciał przodków przez wrogów. Współcześnie kremacja występuje w obrzędach hinduizmu w Indiach.