Dialog wychowawczy

Słowo "dialog" jest dzisiaj bardzo rozpowszechnione. Posługujemy się nim na różnych płaszczyznach życia społecznego, począwszy od rodziny, poprzez relacje zawodowe, towarzyskie, polityczne, gospodarcze, aż do wymiaru religijnego, mówiąc chociażby o dialogu ekumenicznym. Dialog okazuje się niezbędny również w wychowaniu. Sztuka dialogu jest znana od początku cywilizacji ludzkiej, można rozpatrywać różne jej odmiany. Za jednego z pionierów metody dialogu uznawany jest Sokrates, który wyróżnił trzy istotne momenty w budowaniu w nas postawy dialogu: wiedza (prawda) tkwi w człowieku, zadaniem wychowawcy jest wydobycie tej prawdy (uświadomienie jej), pomocą w tej autorefleksji są umiejętnie stawiane pytania. Sokrates ogranicza się jednak w swych dialogach do sfery intelektualnej. My natomiast jesteś-my przekonani, że relacja dialogiczna obejmuje całego człowieka, a zatem także jego uczucia i relacje osobowe. Elementy i warunki dialogu Współcześnie ks. Janusz Tarnowski podkreśla znaczenie trzech elementów definicji dialogu: dążenie do wzajemnego rozumienia się partnerów, ich wzajemne zbliżenie się oraz współdziałanie. W ten sposób ujawniają się zasadnicze składniki postawy otwartej na dialog, rozumianej jako proces poznawczy, emocjonalny i prakseologiczny. Autor podkreśla równocześnie, że do zaistnienia dialogu i jego powodzenia konieczne są trzy warunki: obustronna autentyczność (działanie bez "maski", szczerość, wierność samemu sobie); spotkanie (w znaczeniu personalnym, prowadzące do przemiany); zaangażowanie (u podstaw którego leży wolny wybór osoby lub sprawy). Dialog wychowawczy - to powolny proces pozwalający na zrozumienie odrębności osób i nawiązanie kontaktu emocjonalnego, pobudzający do refleksji nad własnym postępowaniem, a idąc dalej - nad sensem istnienia. Proces ten zatem nie znosi narzucania oficjalnego programu, w którym ustala się wszystkie cele, środki, metody, a nawet rezultaty. Takie wychowywanie możliwe jest tylko "na papierze". Warunkiem prowadzenia dialogu jest otwartość, szczerość, autentyczność i optymizm. Postawa wychowawcy, ton jego głosu, mimika twarzy i poniekąd cała mowa ciała są wyrazem jego otwartości i gotowości na nawiązanie kontaktu. Nie bez znaczenia jest również miejsce, otoczenie i okoliczności prowadzenia dialogu, zwłaszcza, jeżeli dotyczy on spraw trudnych. Dialog wychowawczy powinien być zawsze oparty na podstawowych zasadach dialogu, zgodnie z którymi słuchanie ma pierwszeństwo przed mówieniem, rozumienie - przed osądzaniem, dzielenie się doświadczeniem - przed pouczaniem. Poszukiwanie prawdy Dialog wychowawczy jest rozmową (oczywiście niejednorazową) mającą na celu współdziałanie w poszukiwaniu prawdy. W odróżnieniu od monologu zakłada uznanie godności i wolności każdego człowieka oraz jego prawo do wyrażania własnych poglądów. Do poznania tej prawdy zobowiązane są obie strony, tzn. wychowawca i wychowanek, rodzic i dziecko (zwłaszcza dorastające), nauczyciel i uczeń. Wychowawca musi zadać sobie trud zrozumienia sytuacji i przygotowania takich argumentów i działań, aby wychowanek przy jego pomocy odkrył prawdę tkwiącą w nim samym. Pomagają mu w tym cztery zasady wynikające z dialogicznego charakteru wychowania: akceptacja, wymiana myśli i poglądów, poznanie prawdy oraz wspólne działanie. Dotyczą one zarówno rodziny, szkoły, jak i każdego środowiska wychowawczego. U podstaw tak rozumianego dialogu znajduje się zawsze akceptacja. Nie można bowiem prowadzić dialogu z kimś, kogo się nie akceptuje. Chodzi tu o akceptację człowieka, a niekoniecznie jego poglądów, w myśl zasady: "odróżnić grzesznika od grzechu". Nie można więc mówić o pełnym dialogu bez serdecznego stosunku do rozmówcy. Odwołać się tutaj możemy do znanej większości czytelników salezjańskich sceny spotkania młodego księdza Bosko z Bartłomiejem Garellim. To dzięki umiejętnie prowadzonemu dialogowi udało się zapoczątkować wielkie dzieło. Wzorcowy przykład tej zasady dialogu znajdujemy na kartach Ewangelii, w opisie spotkania Jezusa z Samarytanką. Jezus nawiązuje z nią rozmowę. Kobieta podejmuje dialog. Ten dialog jest na tyle ważny i interesujący, że św. Jan poświęca mu niemal cały rozdział. Bóg chce rozmawiać z każdym człowiekiem, nie ma dla Niego znaczenia, czy jest to mężczyzna, czy kobieta, nie jest też ważne jego pochodzenie. W trakcie tego dialogu Jezus, znając duszę kobiety i jej życie, tak kieruje rozmową, aby mogła ona odkryć prawdę. Odsłania jej życie. Dialog Boga z człowiekiem zmierza do ukazania człowiekowi prawdy o jego kondycji moralnej oraz do odsłonięcia prawdy, kim jest On sam. Ten ewangeliczny dialog Jezusa z Samarytanką jest znakomitą lekcją naszego dialogu z Bogiem, ale też i z drugim człowiekiem. Akceptacja Wychowawca powinien zatem zrobić wszystko, co w jego mocy, aby pomiędzy nim a wychowankiem wytworzyła się na początek chociażby nić akceptacji (w myśl powiedzenia księdza Bosko: "wystarczy, że jesteście młodzi, abym was kochał (akceptował)". Musi on znaleźć coś, co dla obu stron będzie płaszczyzną porozumienia (np.: ubiór, sport, teatr, muzyka, książka, film). Znajomość zachowań i problemów daje wychowawcy możliwość zauważenia zmian zachodzących w wychowanku. To zbliżenie się oraz akceptacja jego samego i świata, w którym żyje, wprowadza atmosferę otwartości i w konsekwencji umożliwia przemianę. Młodzież pragnie nawiązywać relacje z innymi osobami, poznawać nowych ludzi i "nowe światy". Młodzi ludzie są zwykle zafascynowani tym, co nowe, ale często są też nieprzygotowani do krytycznego myślenia i oceniania, przyjmują wszystko jako dobre. Bez akceptacji prowadzenie dialogu z młodymi jest startą czasu, ponieważ słuchają oni tylko tych, których akceptują i którzy ich akceptują. Praktykowanie tak rozumianego dialogu wychowawczego prowadzi z jednej strony do budowania autentycznego autorytetu wychowawcy, a z drugiej - do wzrastania wychowanka jako osoby, która uczy się być sobą, żyć świadomie, stopniowo, samodzielnie i odpowiedzialnie, decyduje o swoich czynach, nie pozwala na uprzedmiotowianie siebie oraz żyje aktywnie w rodzinie, szkole i społeczeństwie. ks. Zbigniew Formella SDB Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości Modlitwa do Matki Bożej Dobrej Rady Różaniec do św. Teresy od Dzieciątka Jezus Kleszcz kleszczowi nierówny Najprostszym sposobem wspierania dziecka jest po prostu bycie z nim i dawanie mu swojego czasu Lourdes nazywane jest stolicą modlitwy, jest także lekcją pokory dla świata Film "Jezus 2000" Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt