Katecheza: Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich

W naszej refleksji będziemy mieli dwa punkty odniesienia: Sobór Watykański II z deklaracją Nostra aetate o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich oraz bliski już czas wielkiego Jubileuszu. Deklaracja No- stra aetate stworzyła podstawy dla nowego stylu w stosunku Kościoła do różnych religii, stylu dialogu. Wielki Jubileusz Roku 2000 stanowi wspaniałą okazję do poświadczenia tego stylu. W Tertio millennio adveniente zaprosiłem do pogłębienia właśnie w tym roku, poświęconym Ojcu, dialogu z wielkimi religiami, także przez spotkanie w miejscach o znaczeniu symbolicznym (por. n. 52-53).

W Piśmie Świętym temat jedynego Boga w stosunku do powszechności ludów, które szukają zbawienia, rozwija się stopniowo aż do szczytu pełnego objawienia w Chrystusie. Bóg Izraela, wyrażony w świętym Tetragra- mie, jest Bogiem patriarchów, Bogiem, który ukazał się Mojżeszowi w krzaku gorejącym (por. Wj 3,2), aby wyzwolić Izraela i uczynić zeń lud przymierza. Księga Jozu- ego przedstawia opowiedzenie się za Panem dokonane w Sychem, gdzie zgromadzenie ludu wybiera Boga, który okazał się łaskawy i troskliwy wobec niego, i porzuca wszystkich innych Bogów (por. Joz 24,1-28). Ten wybór w religijnej świadomości Starego Testamentu uściśla się coraz bardziej w sensie rygorystycznego i uniwersalistycznego monoteizmu. Jeżeli Pan Bóg Izraela nie jest jednym spośród wielu bogów, lecz jedynym prawdziwym Bogiem, to wynika z tego, że przez Niego mają być zbawione wszystkie narody aż do krańców ziemi (Iz 49,6). Powszechna wola zbawienia przekształca historię ludzką w wielką pielgrzymkę ludów do jednego ośrodka, Jerozolimy, bez usuwania wszakże różnic etniczno-kulturowych (por. Ap 7,9). Perspektywę tę sugestywnie wyraża prorok Izajasz, ukazując obraz drogi łączącej Egipt z Asyrią oraz podkreślając, iż błogosławieństwo Boże łączy ze sobą Izrael, Egipt i Asyrię (por. Iz 19,23-25). Każdy naród, zachowując w pełni własną tożsamość, wezwany jest do coraz głębszego nawrócęnia się do jedynego Boga, który objawił się Izraelowi.

Ten uniwersalistyczny powiew, występujący w Starym Testamencie, rozwija się dalej w Nowym, który objawia nam, że Bóg pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1 Tm 2,4). Przekonanie, że Bóg rzeczywiście przygotowuje wszystkich ludzi do zbawienia, uzasadnia dialog chrześcijan z ludźmi religijnymi różnych wiar. Sobór następująco zarysował postawę Kościoła wobec religii niechrześcijańskich: Kościół katolicki nie odrzuca niczego, co w religiach owych prawdziwe jest i święte. Ze szczerym szacunkiem odnosi się do owych sposobów działania i życia, do owych nakazów i doktryn, które w wielu wypadkach różnią się od zasad przez niego wyznawanych i głoszonych, nierzadko jednak odbijają promień owej Prawdy, która oświeca wszystkich ludzi. Głosi zaś i obowiązany jest głosić bez przerwy Chrystusa, który jest "drogą, prawdą i życiem" (por. J 14,6), w którym ludzie znajdują pełnię życia religijnego i w którym Bóg wszystko z sobą pojednał (deklaracja Nostra aetate, 2).

W minionych latach niektórzy dialogowi z ludźmi innych religii przeciwstawiali przepowiadanie jako pierwszorzędny obowiązek zbawczej misji Kościoła. W rzeczywistości dialog międzyreligijny jest integralną częścią ewangelizacyjnej misji Kościoła (por. KKK. 856). Jak już wielokrotnie podkreślałem, dialog zbawienia ma dla Kościoła podstawowe znaczenie, wyraża jego zbawczą misję (por. Insegnamenti VII/1-1984, s. 595-599). W dialogu międzyreligijnym chodzi więc nie o rezygnację z przepowiadania, lecz o odpowiedź na Boże wezwanie, aby wymiana i dzielenie się prowadziły do wzajemnego świadectwa o własnej wizji religijnej, do pogłębionej wzajemnej znajomości przekonań i do porozumienia się co do wartości podstawowych. (...)