Jadę do Studzianu czy do Studziana?

Odmiana nazw miejscowych to jedno z najtrudniejszych zagadnień w polskiej fleksji. O ile bowiem wzorce odmiany wyrazów pospolitych, a nawet imion i nazwisk - mimo że zawierają liczne wyjątki - są dość przejrzyste i spójne, o tyle odmiana nazw miejscowych jest dużo bardziej nieregularna. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, postać nazwy nie zawsze informuje o jej rodzaju (np. ta Bydgoszcz, ale ten Małogoszcz) czy liczbie (np. to Krupe, ale te Kielce), a także twardości bądź miękkości zakończenia tematu (np. Kraków - Krakowa, ale Wrocław - Wrocławia, Chełm - Chełma, ale Okocim - Okocimia), a bez tego nie sposób wybrać właściwego wzorca. Po drugie, nazwy o nieprzejrzystej (przynajmniej dla niespecjalistów) budowie czasem trudno nawet przypisać do przymiotnikowych czy też rzeczownikowych (np. Kudry: jaki? - jak "kudłaty" czy też co? - jak "kudły"); wahania w tym zakresie szczególnie często dotyczą nazw w rodzaju żeńskim (np. Kamienna - Kamiennej, ale Jabłonna - Jabłonny). Po trzecie wreszcie, na współczesną normę flek- syjną w tym zakresie w znacznym stopniu wpływa lokalny zwyczaj, co sprawia, że istnieją wręcz identyczne nazwy, które w zależno- sn "d p" 1 żenią geograficznego odmienia się inaczej. Wszystko lo sprawia, że użytkownicy polszczyzny nierzadko mają problemy z mtascreą odmianą nazw miejscowości. Szczególnie często nazwy miejscowe stosujemy w miejscowniku i np mieeszkam w Pułtusku) oraz w dopełniaczu (przyjechałem do/ wyjechałem z Pułtuska). Przyjrzyjmy się więc dziś kilku kwestiom zw izanym właśnie z formą dopełniacza nazw miejscowych rodzaju męskiego. Zdecydowana większość rzeczownikowych nazw rodzaju męskiego w dopełniaczu przybiera końcówkę "-a". Bezwyjątkowo jest tak w przypadku kilku typów nazw, m.in.: zakończonych na "-ów" (np. Łochów - Łochowa, Miastków - Miastkowa, Grabów - Grabowa), zakończonych na "-in" (np. Wołomin - Wołomina, Szczecin - Szczecina, Żabin - Żabina), zakończonych na "-ec" (np. Lubliniec -Lublińca, Bolesławiec - Bolesławca), zakończonych na "-yn" (np. Kałuszyn - Kałuszyna, Kawęczyn -Kawęczyna), zakończonych na "-ew" (np. Tczew - Tczewa, Parczew - Parczewa), zakończonych na "-eń" (np. Kodeń - Kodnia, Licheń - Łichenia) czy zakończonych na "-erz" (np. Kazimierz - Kazimierza, Zgierz - Zgierza). Dość regularnie, choć zdarzają się wyjątki, końcówkę "-a" przyjmują też nazwy zakończonych na "-ek" (np. Ciechocinek - Ciechocinka, Szczecinek - Szczecinka, ale np. Tumanek - Tumanku) czy też "-sk" (np. Czersk - Czerska, Mińsk - Mińska). Znacznie rzadsza jest w omawianej grupie końcówka "-u". Taką końcówkę mają m.in. nazwy zakończone na: "-ód" (np. Międzychód - Międzychodu, Baligród - Baligrodu), "-wald" (np. Grunwald - Grunwaldu, Inwald - Inwaldu), "-as" (np. Mokas - Mokasu, Las - Lasu), "-bór" (np. Sobibór - Sobiboru, Annobór - Annoboru), "-ół" (np. Ryczywół - Ryczywołu, Dół - Dołu), "-at" (np. Nogat - Nogatu), "-eg" (np. Krasnoleg - Krasnolegu), "-ęt" (np. Nieporęt - Nieporętu), "-ęg" (np. Okręg - Okręgu), "-gard" (Białogard - Białogardu), "-ot" (np. Sopot - Sopotu) czy "-staw" (np. Krasnystaw - Krasnegostawu). Oprócz takich regularnych lub prawie regularnych grup istnieje w polszczyźnie niemała liczba nazw zakończonych tak samo, ale mających różne końcówki dopełniacza, np.: Radom - Radomia, ale Przyłom - Przyłomu; Lębork - Lęborka, ale Frombork - Fromborku; Studzian - Studziana, ale Majdan - Majdanu; Kumos - Kurnosa, ale Kampinos -Kampinosu itp. Jeśli musimy je odmieniać, każdorazowo warto sięgać do odpowiednich źródeł. dr Tomasz KorpyszAutor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 4 listpada 2018 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt