Dwoje sań, kurcząt, studentów i oczu - Nauka

Kłopoty pojawiają się już przy odmianie, ponieważ formy przypadków zależnych zawierają literę g, niewystępującą w mianowniku (dwoje, ale: dwojga, dwojgiem itd.). Większym problemem jest jednak stosowanie liczebników zbiorowych w zdaniach, ponieważ mogą one wystąpić jedynie w ściśle określonych kontekstach.

Po pierwsze, liczebników tych używamy w odniesieniu do rzeczowników, które nie mają liczby pojedynczej. Mówimy zatem: dwoje drzwi, troje sań, pięcioro skrzypiec, a jeśli zajdzie taka potrzeba, to nawet: ośmioro pleców, dzięwiętnaścioro ust czy dwadzieścioro troje imienin.

Po drugie, liczebniki zbiorowe powinniśmy stosować przy rzeczownikach, które kończą się na -ę i nazywają istoty młode. Należy zatem mówić np.: troje kociąt, piętnaścioro kurcząt, dwadzieścioro dwoje źrebiąt itp.

Trzeba podkreślić, że w obu przypadkach użycie liczebników głównych dwa, trzy, piętnaście itp. jest błędem.

Po trzecie, za pomocą liczebników zbiorowych należy liczyć osoby różnej płci, które tworzą jedną grupę. Chodzi o takie rzeczowniki, jak np. słuchacze, pasażerowie, wierni itp. Jeśli używając ich, mamy na myśli i kobiety, i mężczyzn, to powinniśmy mówić np. dwoje uczniów, siedmioro muzyków czy sześćdziesięcioro czytelników. Częściej spotykane formy dwóch uczniów, siedmiu muzyków czy sześćdziesięciu czytelników wprawdzie są poprawne, ale mają inne znaczenie, ponieważ nazywają grupy mężczyzn.

Po czwarte wreszcie, liczebniki zbiorowe występują w połączeniach z rzeczownikami ręka, noga, oko i ucho oznaczającymi części ciała. Mówimy więc: dwoje rąk i dwoje nóg (wariantywnie do: dwie ręce i dwie nogi) oraz dwoje oczu i dwoje uszu (formy dwa oka i dwa ucha mają zupełnie inne znaczenie).

W tradycji utrwaliły się jeszcze inne połączenia: Rzeczpospolita Obojga Narodów, Królestwo Obojga Sycylii, doktor obojga praw, dziesięcioro przykazań.

To tylko wybrane zagadnienia związane z liczebnikami zbiorowymi. Niektórym innym warto będzie jeszcze kiedyś poświęcić na tych łamach kolejny tekst.

dr Tomasz KorpyszAutor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 3 stycznia 2010 Wasze komentarze: Kacper Arnista : 12.12.2015, 10:45 Cześć Mikołaju! Piszę do Ciebie list o prźbę o Laptopa i tableta.Pisał do ciebie Kacper Arnista. (1) Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna