Polska Wigilia

Urok świąt Bożego Narodzenia jest na tyle zniewalający, że obchodzą je także, w swoisty sposób, ludzie niewierzący, wybierając dorodne karpie i choinki, a także zabiegając o podarki dla najbliższych. Cala ta otoczka świąt byłaby jednak niewiele warta, gdyby Pan Jezus naprawdę się nie narodził. Dzień uznawany za czas przesilenia zimowego, po którym noce stają się coraz krótsze, a dnia przybywa, był świętem już w czasach pogańskich. Nasi przodkowie obchodzili wtedy "gody" i powiadali, że jest to "noc, co gody styka". Jeszcze po wielu wiekach, czas adwentu nazywano "przedgodziem". Wokół świątecznej daty Rzymianie od 17 grudnia oddawali cześć Saturnowi, a Grecy - Kronosowi. Zwieńczeniem tych uroczystości było święto narodzin Niezwyciężonego Słońca. Za to Słowianie obchodzili o tej porze roku Dziady, święto o charakterze zaduszkowym. Ucztowali wówczas ze zmarłymi, palili dla nich ogień, a także bratali się ze zwierzętami, które miały użyczać zmarłym swoich ciał. Wszystkie elementy Dziadów odcisnęły ślady na obrzędowości polskiej Wigilii, np. zasiadając do stołu klaskano w dłonie - aby nie zająć miejsca, które mogła sobie wcześniej upatrzyć dusza przodka - a po wieczerzy zostawiano na stole, aż do poranka, potrawy wigilijne dla zmarłych. Podtrzymywano również obrzędy ognia: wypiekano kołacze w kształcie słońca, palono w płomieniach drewniane kloce - tzw. kłody Chrystusa - a ze wzgórz spuszczano ogniste koła. Kościół, zamiast walki, wybrał drogę chrystianizacji pogańskich wierzeń i tradycji. Proces ten polegał na swoistej inkulturacji: zamiast zakazywać udziału w uroczystościach pogańskich, przeniknięto je chrześcijańskimi treściami. Chrześcijanie pierwszych wieków nazywali Chrystusa "Słońcem sprawiedliwości", toteż Ojcowie Kościoła skojarzyli pogański kult solarny ze świętami Narodzenia Pańskiego. Pierwsze wzmianki o obchodach Bożego Narodzenia pochodzą z połowy IV w., ale datę świąt wielokrotnie zmieniano. Tylko na Wschodzie ustaliła się ona na długie wieki na 6 stycznia, kiedy obchodzono uroczystość Objawienia Pańskiego. Ta data również nie była przypadkowa, bo Egipcjanie, Grecy i Rzymianie obchodzili wcześniej 6 stycznia święto ku czci narodzin bóstw roślinności: Dionizosa i Ozyrysa. W dniu, w którym obchodzono Epifanię - to znaczy objawienie się bóstwa - my świętujemy uroczystość upamiętniającą hołd złożony Dzieciątku przez Mędrców ze Wschodu. Datę obchodów Bożego Narodzenia na 25 grudnia ustalił ostatecznie w IV w. bullą papieską, Kalikst II. Jaka Wigilia, taki cały rok Przysłowia ludowe doradzały roztropne przeżycie dnia wigilijnego, który miał być zwiastunem pomyślności, albo jej braku, w nadchodzącym roku. Wszyscy podrywali się o poranku ze swych posłań, bo przecież: "kto w Wili- ję ospały, taki też przez rok cały". Cały dzień, aż do wieczerzy, unikano wszelakich kłótni, zabiegając o pozytywne zwiastuny niedalekiej przyszłości. Myśliwy próbował upolować jakiegoś zwierza, wędkarz - złowić jaką bądź rybę, a złodziejaszek - cokolwiek ukraść. Gospodarz przygotowywał do wieczerzy główną izbę, ustawiając w jej kątach snopy pszenicy, żyta, owsa i jęczmienia. Zanim na przełomie XVIII i XIX w. przyjął się w Polsce z południowych Niemiec zwyczaj zdobienia drzewka, zawieszał u powały "sad" - chojaczek sośniny, przystrojony świeczkami, orzechami, jabłkami i pierniczkami albo "podłaźniczkę" - małą jodełkę, wierzchołkiem ku podłodze, ewentualnie "świat" - różnobarwne opłatki, z gałązką sośniny, kolorowymi stoczkami i jabłuszkami. Po przystrojeniu izby pozostawało mu tylko rozściełanie siana, szczególnie obficie na stole, pod obrusem. Później tym siankiem obwiązywano także drzewa w sadach. Za to gospodynie od świtu krzątały się przy paleniskach, aby zdążyć z przygotowaniem wszystkich potraw na wieczorny postnik. Ale cóż to za postnik? Raczej wykwintna, acz bezmięsna, uczta. Potraw musiało być siedem - tyle, ile dni ma tydzień, albo dziewięć - bo tyle jest chórów anielskich, albo dwanaście - dla uczczenia Dwunastu Apostołów. Wszystko zależało od majętności i statusu społecznego biesiadników, tradycji regionalnych i rodzinnych, a także gustu podniebienia. Pośród zup dominowały: żur, barszcz, grzybowa, migdałowa albo rybna. Najważniejsze było danie rybne: śledź, karp, sandacz albo szczupak, bo ryba to przecież symbol samego Chrystusa. Były jeszcze kapusta z grzybami albo grochem i słodkie rarytasy: kluski z makiem, ma- kiełki, kasza jaglana ze śliwkami, albo kutia - czyli pszenica lub pęczak z miodem i makiem. Spośród wypieków, które pojawiały się na wigilijnym stole, najważniejsza była strucla, czyli słodka bułka drożdżowa, przybrana plecionką i posypana czarnuszką. Musiała być duża, skoro miała - i to aż do Trzech Króli - zastępować chleb. Biały jak śnieg... Kiedy na niebie rozbłysła pierwsza gwiazda wszyscy łamali się opłatkiem, składając sobie życzenia. Opłatek był znany już za panowania Karola Wielkiego, a do Polski dotarł dopiero w XV w. Wypiekany w żelaznych foremkach, z mąki rozrobionej z wodą, zdobiony był najczęściej wizerunkiem Świętej Rodziny. Białym opłatkiem gospodarz przełamywał się z domownikami, tymi z rutką częstowano bydło, natomiast żółtymi i czerwonymi pieczętowano listy. Kolorowe opłatki zdobiły także drzwi wejściowe do chaty, przypominając, że Zbawiciel narodził się w Betlejem, czyli "domu chleba". W zamożnych domach pojawiały się czasem opłatki fnasycone miodem, symbolizujące dobrobyt. Do stołu zasiadano podług wieku, aby w takiej kolejności witać się ze śmiercią. Gospodarz intonował kolędę "Wśród nocnej ciszy", po której zabierano się do jedzenia, starając się nie odkładać ani na chwilę łyżki, aby - jak głosił przesąd - nie zemrzeć przed kolejną Wigilią. Podczas uczty podrzucano w górę ziarna grochu, aby rósł wysoko. Zanim nadszedł czas Pasterki Po wieczerzy śpiewano kolędy, wspominano minione Wigilie i łupano orzechy. Zabawiano się także rozmaitymi wróżbami, najczęściej matrymonialnymi. Kto wyciągnął spod obrusa zielone źdźbło mógł, już w karnawale, ślubować wybrance serca. Za to żółte zwiastowało starokawalerstwo albo staropanieństwo. Z liczby trzasków wyciąganych palców w stawach, próbowano poznać liczbę przyszłego potomstwa. Spod obrusa wyjmowano nie tylko źdźbła, ale i kartki z dowcipnymi przepowiedniami albo ukryte tam wcześniej drobne przedmioty. Bacznie spoglądano w niebo, bo z "dwunastnicy" - dni pomiędzy Bożym Narodzeniem a Trzema Królami - przepowiadano pogodę. Kolejnym dniom przypisywano następujące po sobie miesiące. Zabawom towarzyszyły przez cały wieczór dźwięki kolęd, a na końcu śpiewano "Bóg się rodzi". Kiedy już nadeszła pora gospodarze zaprzęgali furmanki i pędzili, aby zdążyć do kościoła przed sąsiadami i zapewnić sobie największe urodzaje. MICHAŁ GRYCZYŃSKI Wasze komentarze: marzena aneta: 24.12.2023, 19:49 polska wigilia dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie wojny na Ukrainie i w Izraelu dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie aborcji na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie oszustwa złodziejstwa na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie złodziei złodziejaszków dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie jedzenia wyrzucania na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie picia alkoholu na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie palenia tytoniu na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie zaśmiecania lasów łąk pól wód na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie marnotrawstwa na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie śmierci dzieci ludzi młodych na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę oto żeby ludzie doceniali to co mają dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobre powołania kapłańskie zakonne na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobrą posługę kapłańską zakonną na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobro szczęście wiare zdrowie dla papieża Franciszka dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o niebo dla papieża Benedykta XVI dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o miłość prawde sprawiedliwość szczerość szacunek uczciwość ufność wiare zdrowie na całym świecie dziękuję modlitwa ma moc nie ma modlitw nie wysłuchanych modlitwa ma moc modlitwa cuda czyni miłość cuda czyni nadzieja cuda czyni pokora cuda czyni sprawiedliwość cuda czyni szczerość cuda czyni szacunek cuda czyni uczciwość cuda czyni ufność cuda czyni wiara cuda czyni wiara to jest pewność bez dowodu wiara to jest droga którą docieramy do marzeń dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję marzena aneta: 24.12.2023, 19:49 polska wigilia dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie wojny na Ukrainie i w Izraelu dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie aborcji na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie oszustwa złodziejstwa na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie złodziei złodziejaszków dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie jedzenia wyrzucania na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie picia alkoholu na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie palenia tytoniu na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie zaśmiecania lasów łąk pól wód na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie marnotrawstwa na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o zakończenie śmierci dzieci ludzi młodych na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę oto żeby ludzie doceniali to co mają dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobre powołania kapłańskie zakonne na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobrą posługę kapłańską zakonną na całym świecie dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o dobro szczęście wiare zdrowie dla papieża Franciszka dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o niebo dla papieża Benedykta XVI dziękuję Boże Dobry kocham Cię bardzo mocno proszę o miłość prawde sprawiedliwość szczerość szacunek uczciwość ufność wiare zdrowie na całym świecie dziękuję modlitwa ma moc nie ma modlitw nie wysłuchanych modlitwa ma moc modlitwa cuda czyni miłość cuda czyni nadzieja cuda czyni pokora cuda czyni sprawiedliwość cuda czyni szczerość cuda czyni szacunek cuda czyni uczciwość cuda czyni ufność cuda czyni wiara cuda czyni wiara to jest pewność bez dowodu wiara to jest droga którą docieramy do marzeń dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję (1) Autor Treść Nowości św. Jan od Krzyża Modlitwa do św. Jana od Krzyża Litania do św. Jana od Krzyża Modlitwa do św. Wenancjusza Fortunata Cztery drogi skierowujące dziecko na właściwy szlak Lekarz - zawód czy powołanie Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2024 Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt