Przeszli przez Frygię i kraj galacki (Dz 16,6) - Czytania

Paweł i jego dwaj towarzysze działali w duchu wędrownych nauczycieli żydowskich, którzy szli od jednej miejscowości do drugiej i obwieszczali ważne orzeczenia prawne (hebr. dinim), aby ich przestrzeganie usuwało wątpliwości i budowało jedność całej społeczności. Nie znaczy to, że Paweł zaniechał zupełnie działalności misyjnej wśród Żydów i pogan, ale raczej nie ona była na pierwszym miejscu. Nacisk na postanowienia soborowe świadczy, że problemy, które one rozwiązywały, dawały o sobie znać również na terenie Anatolii. Wynika z tego, że tamtejsze wspólnoty chrześcijańskie składały się zarówno z Żydów, jak i dawnych pogan. Paweł nie dokonywał poganizacji judaizmu, lecz otworzył go, w zgodzie z uniwersalistycznymi tendencjami, które znalazły wyraz w księgach świętych i wierze biblijnego Izraela, na wszystkich ludzi. Kolejny fragment Dziejów Apostolskich powinno się czytać z dobrym atlasem geografii historycznej Azji Mniejszej. Podane szczegóły itinerarium Pawła i jego towarzyszy świadczą, że Łukasz przykładał wielką wagę do dokładnego odtworzenia szlaku wyprawy misyjnej: "Przeszli przez Frygię i kraj galacki" (Dz 16,6). Frygia obejmuje rozległe tereny Anatolii środkowej, graniczące od południa z Pizydią i Likaonią, a od północy Bitynią, na które w VIII w. przed Chr. przybyła ludność frygijska. Przyjmuje się za informacjami, które podaje Herodot, że była to część potężnej migracji ludności z obszaru Morza Egejskiego, która przez Macedonię i Trację (obecnie pogranicze Grecji i Bułgarii) wtargnęła w głąb Anatolii i tu się osiedliła. Była to ludność indoeuropejska i bardzo prawdopodobne, że wywodziła się od Traków. Frygijczycy byli fanatycznymi czcicielami bogini-matki Kybele i jej małżonka. Do dzisiaj zachowało się mnóstwo figurek przedstawiających boginię o niezwykle obfitych kształtach. Stolicą Frygii było miasto Gordion (Gordium), silnie obwarowane i zamożne. Z czasem Frygowie podporządkowali się położonemu bardziej na zachód królestwu Lidii, ze stolicą w Sardes. Właśnie Lidyjczycy jako pierwsi wprowadzili w VII w. przed Chr. system monetarny, zastępując nim dotychczasową wymianę "towar za towar". W drugiej połowie VI w. przed Chr. Frygia, jak niemal cała Anatolia, przeszła we władanie Persów. Od 330 r. przed Chr., po podbojach Aleksandra Wielkiego, przez następne trzysta lat stanowiła prężny rejon rozwoju kultury hellenistycznej, zaś w 30 r. przed Chr. przeszła we władanie Rzymian. Narzucili oni swoją administrację i porządek, ale nadal dominowała we Frygii kultura grecka.

Paweł, Sylas i Tymoteusz przybyli więc na teren, który był od dawna ucywilizowany i szczycił się swoją przeszłością. Jego mieszkańcy mówili po grecku, a życie społeczne, religijne i kulturalne koncentrowało się wokół zamożnych miast, w których istniały prężne sanktuaria pogańskie. Zapewne w każdym, co potwierdza Józef Flawiusz, była także wspólnota żydowska, co mogło ułatwiać podróżowanie głosicielom Ewangelii. W narracji o zesłaniu Ducha Świętego w dzień Pięćdziesiątnicy pojawia się wzmianka o żydowskich przybyszach "z Frygii oraz Pamfilii" (Dz 2,10), co potwierdza, że obie sąsiadujące krainy były ze sobą kojarzone.

Z określeniem granic Galacji jest więcej trudności, gdyż ta nazwa występuje w dwóch znaczeniach. Po pierwsze, odnosi się do obszaru położonego w północnej części środkowej Azji Mniejszej, sąsiadującego z Bitynią i Paflagonią, które przylegają do Morza Czarnego. Obszar ten w czasach Pawła zamieszkiwali Galaci (Galatowie), którzy byli plemieniem celtyckim przybyłym na te tereny w III w. przed Chr. Znani z waleczności i przebiegłości przetrwali do początku ery chrześcijańskiej, po czym przemieszali się z miejscową ludnością i sąsiadami. Po drugie, Galacja może oznaczać prowincję rzymską, która w drugiej połowie I w. po Chr. obejmowała nie tylko etniczne terytorium Galacji, lecz także tereny położone na południe od niej, włączając nawet Likaonię i Pizydię. Nazwa "Galacja" może się zatem odnosić zarówno do terytorium etnicznego, jak i rzymskiej prowincji, co w niektórych przypadkach trudno ustalić. Wzmianka o "kraju galackim" (gr. Galatiken chóran) w Dz 16,6 wskazuje na nazewnictwo rzymskie, sugeruje bowiem terytorium, a nie aspekt etniczny.

ks. Waldemar Chrostowski Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 8 lutego Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Agnieszka z Montepulciano Modlitwa do św. Agnieszki z Montepulciano Litania do św. Agnieszki z Montepulciano Do La Salette przybywają pielgrzymi z całego świata Drugi znak - wielki smok (Ap 12,3-6) Czy apostolskie zalecenie powstrzymywania się od krwi dziś już nie obowiązuje? Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 [ Powrót ]