Ostatni wschodni Ojciec Kościoła - św. Jan Damasceński

Jan, urodzony w połowie wieku VII pochodził ze znakomitej rodziny arabsko-chrześcijań- skiej, otrzymał doskonałe wykształcenie greckie i wraz z ojcem wiernie służył kalifom w Damaszku. Jednak około roku 700 porzucił karierę na dworze i wstąpił do jednego z najważniejszych klasztorów palestyńskich, św. Saby koło Jerozolimy. Tam otrzymał święcenia kapłańskie i spędził pół wieku, aż do końca swego pracowitego życia, pracując naukowo i głosząc kazania w Jerozolimie. Umarł około roku 749, która to data uważana bywa za kończącą okres patrystyczny na Wschodzie.

Dzieło Jana jest bardzo różnorodne i obfite. Był wziętym kaznodzieją, a wśród jego twórczości kaznodziejskiej dwa cykle zasługująna szczególną uwagę. Cykl homilii o Wniebowzięciu NMP stanowi pierwsze opracowanie teologiczne tego tematu. W innym cyklu kazań omawia problem kultu obrazów i relikwii. Temat ten był bardzo aktualny, ponieważ właśnie w Bizancjum rozpoczyna się kryzys związany z ikonoklazmem. W swoich kazaniach Jan przypomina, że w obrazie czcimy tego, którego obraz przedstawia. To zdanie stało się klasycznym określeniem i było cytowane na Soborze Nicejskim II w 787.

Obok homilii pozostały po Janie, jak i po jego bracie, Kosmie z Majumy piękne kanony poetyckie.

Najsławniejszym jednak dziełem Jana jest "Źródło wiedzy", wielka encyklopedia filozoficzno-teologiczna dająca syntezę myśli patrystycznej. Pierwszajej część stanowi wprowadzenie do filozofii, jakby propedeutyka filozoficzna, w której Jan łączy dwie tradycje: arystotelesowską i patrystyczną. Druga część encyklopedii stanowi zestaw herezji starożytnych, opierających się wprawdzie na zestawach starożytnych, ale uzupełnionych własnymi wiadomościami Jana. Trzecia część, najsławniejsza ze wszystkich, nosi tytuł "O wierze prawowitej". Jest to wykład teologii dogmatycznej, w którym omawia problematykę Trójcy, stworzenia oraz szereg zagadnień w tym czasie dyskutowanych, między innymi kultu obrazów i krzyża. Traktat kończy się omówieniem Zmartwychwstania. Dzieło to, synteza myśli patrystycznej, stanowiło podstawowy podręcznik teologiczny w Bizancjum.

Nie jest natomiast dziełem Jana popularna w Bizancjum powieść "Historia Barlaama i Jozafata".

Jan był typowym kompilatorem w najlepszym tego słowa znaczeniu. Materiał do swych dzieł czerpał z pism Ojców Kościoła; ułożył on także zestaw wyciągów z ich pism, tzw. "Sacra paralella". Niemniej jest to kompilacja syntetyczna, ponieważ próbuje dać syntezę myśli Ojców; jest więc ona twórcza, a ponadto zadziwia rozległocią tematów podejmowanych przez Jana. Tylko niewielu pisarzy odważyło się podjąć tak szeroką gamę tematów, jak Jan. Stąd też słusznie dzieło to cieszyło się tak wielką popularnością w Bizancjum.

Oryginalnie Jan ujął trzy tematy: po pierwsze dał szerokie opracowanie teologii Wniebowzięcia Maryi, po drugie opracował teologię obrazu, po trzecie opracował teologię życia duchowego - ma ono być całe nakierowane na oglądanie Trójcy, a osiąga się to przez oczyszczanie serca i miłość.

Jan, podobnie jak na Zachodzie Beda Wielebny, jest typowym przedstawicielem końca patrystyki: w ciszy klasztornej opracowuje syntezę myśli swoich poprzedników, którą przekazuje wiekom następnym.

Ks. MAREK STAROWIEYSKI Pielrzym nr 197 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Agnieszka z Montepulciano Modlitwa do św. Agnieszki z Montepulciano Litania do św. Agnieszki z Montepulciano Do La Salette przybywają pielgrzymi z całego świata Drugi znak - wielki smok (Ap 12,3-6) Czy apostolskie zalecenie powstrzymywania się od krwi dziś już nie obowiązuje? Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna