Charakterystyka czterech wielkich religii świata

Spis treści JUDAIZM ISLAM BUDDYZM HINDUIZM Świat pod każdym względem przedstawia sobą mozaikę niezwykle różnorodną i skomplikowaną. W świecie ludzi mamy do czynienia z różnorodnością języków, tradycji, kultur, także religii. Niektóre religie są nam bardziej znane, inne mniej lub wcale. Stosunkowo najlepiej zaznajomieni jesteśmy z religiami, które uznają wspólną tradycję historyczno-religijną: chrześcijaństwo, judaizm, islam. O innych, jedynie z nazwy, dowiadujemy się przy okazji palących światowych problemów politycznych (np. sikhizm); o innych nie wiemy nic lub prawie nic. Rzadko zdajemy sobie sprawę z różnorodności religii, i to niekoniecznie dawnych umarłych już mitologii (np. starożytnej Grecji czy Rzymu), lecz obecnych, żywych we współczesnym świecie. Świat niesłusznie jawi nam się jako rzeczywistość świecka, gdzieniegdzie wyraźniej zabarwiona ideami i wiarą religijną. Tymczasem obok wierzeń czarnej Afryki czy Polinezji, które traktujemy jako prymitywne, na świecie istnieje wiele wielkich religii o bardzo starych tradycjach. Mamy również do czynienia ze współczesnym zjawiskiem synkretyzmu religijnego: połączeniem dwóch różnych, często sprzecznych poglądów religijnych. Zjawisko to ma miejsce szczególnie w krajach obu Ameryk, gdzie czarna ludność kultywująca swoje zwyczaje przywiezione z Afryki, siłą przeszczepiona na inny grunt, wytworzyła nowe zwyczaje i wierzenia. Przykładem mogą być Woodou na Haiti o silnym zabarwieniu magicznym, candomble w Brazylii akcent stawiające na tańcu - jako sposobie oddawania czci bogom, czy tafaryzm - ruch polityczno religijny, który upatruje zbawienia i wolności czarnych Amerykanów w ich powrocie do Etiopii. Wiele starych religii, wbrew potocznemu mniemaniu, wcale nie umarło (np. zaratusztrianizm - dawna religia irańska - nadal jest kultywowana przez żyjącycg w Indiach parsów - parsyzm). Wśród wielkich religii oprócz chrześcijaństwa należy wymienić: hinduizm, dżinizm, sikhizm, buddyzm, taoizm, szintoizm, judaizm i islam. Ich różnorodność a nierzadko zbyt duża odmienność uniemożliwia przedstawienie ich wszystkich w naszym słowniku, gdyż zbyt duża skrótowość nie ułatwiłaby wyjaśnienia ich charakteru i głównych idei. Niech ten słownik stanie się pretekstem i bodźcem do dalszych indywidualnych poszukiwań i pogłębienia wiedzy. Przedstawimy tylko cztery wielkie religie. Ich wybór podyktowany jest związkami historycznymi z Polską lub ich współczesną obecnością w naszej kulturze. Przez wieki wyznawcy judaizmu żyli na ziemiach Rzeczypospolitej, islam od chwili jego powstania był konkurentem i najbliższym religijnym wrogiem chrześcijaństwa w Europie. Z przejawami hinduizmu i buddyzmu spotykamy się w Polsce pod postacią Towarzystwa Świadomości Kryszny i buddyzmu Zen. JUDAIZM (Inne nazwy tej religii - mozaizm, wyznanie mojżeszowe, starozakonni, religia żydowska lub po prostu żydzi) Pierwsza z wielkich religii monoteistycznych oparta na Prawie danym Izraelowi przez Boga w chwili zawierania z nim Przymierza. Prawo to reguluje zarówno stosunki między Bogiem a narodem wybranym (kult) jak i stosunki w ramach społeczeństwa żydowskiego oraz obowiązki moralne jej członków. Wywiera również specyficzne piętno na stosunek narodu wybranego do reszty świata. Stosunek ten ma charakter ksenofobii: reszta świata (goim) jako pogrążona w błędach i fałszywej wierze, traktowana jest lekceważąco, z jednoczesną obawą lub negatywnym do niej stosunkiem (w niektórych okresach nawet wrogim). Religię tę charakteryzuje silny akcent kładziony na historię rozumianą jako dzieje przymierza Boga z narodem wybranym. Biblia hebrajska jest zapisem tej historii. Diaspora (rozproszenie - z gr.) - rozrzucenie ludności żydowskiej po krajach Europy, Azji i Afryki Północnej, które nastąpiło po roku 70 po Chr. (zniszczenie świątyni jerozolimskiej) zmieniło nieco oblicze Judaizmu. Przede wszystkim zwyciężył faryzejski sposób widzenia religii. Wszystkie postaci współczesnego judaizmu stanowią rozwinięcie religii faryzejskiej. Diaspora przyczyniła się również do powstania różnych nurtów judaizmu, inaczej traktujących pewne aspekty doktryny, odmiennie interpretując niektóre dylematy prawa mojżeszowego, nie mówiąc już o różnicach w kulcie i zwyczajach. Tradycyjnie judaizm nie uważał siebie za religię, raczej za zbiór nauk i przykazań będących owocem Przymierza Boga z Izraelem. Współczesne środowiska żydowskie uważają określenie - religia - za pomniejszenie znaczenia judaizmu jako Przymierza. POCZĄTKI RELIGII Początek judaizmu, jako początek dziejów narodu wybranego obdarzonego Boskim Prawem, sięga połowy XII w. przed Chr. Wówczas Bóg, po uratowaniu swego narodu z niewoli egipskiej, zawiera z Izraelem na pustyni synajskiej Przymierze, przekazując Mojżeszowi Prawo, którego poręką jest Boże imię odsłonięte Izraelowi. Już wcześniej Bóg zawierał przymierze z ludźmi, lecz wówczas byli to pojedynczy wybrańcy (Noe, Abraham), przed którymi jednak imię Boże pozostawało zawsze zakryte. ŚWIĘTE KSIĘGI Tora (Pięcioksiąg) zajmuje pozycję wyjątkową wśród świętych ksiąg żydowskich. Zawiera tekst objawienia danego Mojżeszowi przez samego Boga. Dlatego każda litera w jej tekście jest ważna. Każdy zestaw liter ma jakiś ukryty sens. Świadomość tego każe żydom ogłaszać jako nieważny (pasul) każdy tekst Tory, w którym zmieniono choć jedną literę. Tekst taki nie jest poprawiany lecz niszczony w całości przez zakopanie lub spalenie. Tora w formie obecnej spisana została w czasach niewoli babilońskiej lub tuż po niej (VI-V w . przed Chr.). W szerszym znaczeniu Tora - to nauka żydowska (nauka Prawa) spisana, skomentowana i wyjaśniona w szeregu innych pism. Są to Księgi prorockie (Newiim), Pisma (Ketuwim), które wraz z Torą (w znaczeniu objawienia) tworzą Biblię hebrajską (Tanach). Nauka Prawa zawarta jest następnie w Talmudzie, złożonym z Miszny (kodeks prawny) i Gemary (zbiór komentarzy uzupełniających), literaturę midraszową (komentarze do ksiąg biblijnych ułożonych w formie przypowieści), komentarze biblijne, egzegezę i homilektykę, komentarze prawne do Talmudu, teksty mistyczne, teksty musaryczne zawierające normy etyczne i inne prace o różnorodnym charakterze. PODZIAŁY Jednym z najstarszych jest podział żydów na aszkenazyjskich i sefardyjskich. Określenie "aszkenazyjczyk" w swym wąskim znaczeniu dotyczy osób pochodzących z Niemiec, a "sefardyjczyk" - z Hiszpanii. Popularnie choć w sposób uproszczony żydów z Europy Środkowej i Wschodniej uważa się za aszkenazyjczyków, którzy przywędrowali z Niemiec, natomiast żydów Afryki Północnej, Bliskiego i Dalekiego Wschodu - za sefardyjczyków - wygnańców z Półwyspu Iberyjskiego. Powyższy podział jest w zasadzie sprawą historycznego i geograficznego przypadku, wynikiem trwającej wieki izolacji i odrębnego rozwoju. Obecny podział żydów, kształtowany od XVIII w, jest rezultatem prób dostosowania judaizmu do zmian cywilizacyjnych zachodzących w jego otoczeniu. Obecnie judaizm dzieli się na trzy nurty: Judaizm reformowany - pojawił się w XVIII w. jako kompromis wobec społeczeństwa nieżydowskiego. Wprowadził zmiany w doktrynie, liturgii i sposobie życia. Podniósł poziom wykształcenia żydów i otwierał ich na przyjęcie kultury świata nieżydowskiego. Judaizm konserwatywny (pol. XIX w.) - był przeciwnikiem zbyt daleko idących zmian jakie obserwował w judaizmie reformowanym. Zwolennicy tego kierunku uznawali konieczność pewnych reform, przeprowadzonych jednak w duchu żydowskiej przeszłości. Judaizm ortodoksyjny - nazwa ta jest wygodną etykietą dla tradycjonalistów żydowskich, rozbitych na liczne podgrupy, a pozostających poza nurtem reformowanym czy konserwatywnym. BÓG Jedynie Bóg jest sprawcą wszelkich zdarzeń w świecie i tylko On sam jest władny modyfikować je lub całkowicie zmieniać ich przebieg. Jego imię zostało objawione Mojżeszowi i zapisane w formie tetragramu: YHWH; używanie imienia Jahwe dozwolone było tylko przy sprawowaniu kultu i w świętej wojnie. Jahwe ma tylko jedno imię. Na przestrzeni swej długiej historii, judaizm miał zawsze poczucie silnej więzi z wiarą w jedynego Boga, ale sens tej wiary i związana z nią teologia znacznie się w poszczególnych okresach różniły. Głównymi składnikami wizerunku Boga, występującymi w różnych okresach, uzupełniającymi się lub wykluczającymi są: Antropomorfizm - wyobrażenie Boga kształtowane w oparciu o wizerunek człowieka. Transcendentalizm - akcentowanie inności Boga, istotnej różnicy między Nim a światem stworzonym. Pan-en-teizm - Bóg jest obecny we wszystkim, jednak nie należy Go utożsamiać z przyrodą ani z jakąkolwiek jej częścią. Partykularyzm - Bóg jest Bogiem Izraela. Uniwersalizm - Bóg jest stwórcą nieba i ziemi, jest Bogiem historii ludzkości, Jego działania i opieka obejmują cały rodzaj ludzki. ISLAM (Inne nazwy na określenie wyznawców islamu - muzułmanie, mahometanie) Jest to trzecia z wielkich religii monoteistycznych opartych na objawieniu. Islam kieruje nie tylko życiem duchowym i moralnym człowieka, lecz także w bardzo dużym stopniu jego działalnością społeczną i polityczną. Władza doczesna oraz poszanowanie prawa wywodzącego się z tradycji, to główne elementy kultury islamu, które zyskały sankcje religijne. Taki charakter religii przyczynił się do stworzenia instytucji "świętej wojny" (dżihad) - zbrojnego szerzenia islamu połączone z politycznym podporządkowaniem sobie terenów zdobytych. Ten silny i agresywny charakter misyjny islamu spowodował w krótkim czasie powstanie wielkiego imperium. Zatarcie granic między religią i polityką było również przyczyną późniejszego rozbicia imperium, kiedy zwyciężyły partykularne interesy dynastii panujących w krajach o ludności i tradycjach skrajnie różnych. Polityczne rozłamy imperium muzułmańskiego były nierozłączne z rozbiciem islamu na wiele sekt, niekoniecznie z przyczyn doktrynalnych, często z przyczyn wyraźnie politycznych. POCHODZENIE RELIGII Początek islamu wiązać należy z postacią Muhammada (Mahometa). Muhammad według tradycji należał do jednego z wielkich rodów plemienia Kurajsz - Haszymitów. Wcześnie osierocony, wychowywany w młodości przez krewnych, w wieku dojrzałym ożenił się z bogatą wdową Chadidżą. Ten krok zapewnił mu niezależność materialną. W wieku lat czterdziestu (609 r.) dostąpił objawienia i przez trzynaście lat pobytu w Mekce głosił nauki i rozkazy Boga przekazane mu przez anioła Gabriela (arab. Dżabril). Słowa objawienia głosił Muhammad wrogo nastawionym do jego nauki tłumom Kurajszytów. Mimo wrogości i odrzucania nauki udało mu się zgromadzić małe grono oddanych zwolenników. Po latach Muhammad zrezygnował z nie przynoszącego reztultatów głoszenia objawienia swoim współobywatelom z Mekki. W 622 r. emigruje ze swoimi zwolennikami do Jasribu (później nazwanego Medyną). Tam zostaje przyjęta jego nauka. Rok 622, rok emigracji (arab. Al-Hidżra) oznacza początek epoki muzułmańskiej (ustalony na piątek 16 lipca tego roku), zaczyna się wówczas życie proroka, jego nauki zostają przyjęte, a on sam staje się przewodnikiem ludzkiej wspólnoty. ŚWIĘTE KSIĘGI Koran (arab. kuran - recytacja) - jest zapisem objawienia danego Muhammadowi. Treść objawienia jest o wiele trudniejsza do zdefiniowania niż można by sądzić, nie występowała nigdy w monolitycznie prostej formie. Wersety objawienia nie zostały spisane pod nadzorem Muhammada. Dzięki inicjatywie towarzyszy proroka różne ustępy jego wypowiedzi były zapisywane w sposób niesystematyczny. Ostatecznie za kanoniczną została uznana treść objawienia spisana przez Zajda - wyzwoleńca i sekretarza Muhammada. Koran podzielony jest na 114 sur (rozdziałów) nie według kolejności i głoszenia przez proroka, lecz według ich długości. Sunna (arab. sunna - obyczaj) - to tradycja na którą składają się hadisy - opowieści o życiu Muhammada (spisane zostały w większości w IX w.). Zawierają opowieści o czynach i wypowiedziach proroka, na podstawie których prawnicy i teologowie precyzują treść prawa islamu. ROZŁAMY I HEREZJE W krajach islamu herezja była zawsze trudna do zdefiniowania ze względu na brak jedności doktrynalnej. W szczególności sunnici i szyici oskarżają się wzajemnie o herezję. Sunnici powołują się na "wypowiedź" proroka, według której wspólnota podzieli się na 73 sekty," a tylko jednej z nich przypadnie w udziale zbawienie. Poza tą "przepowiedzianą" klasyfikacją 73 sekt, sunnici oskarżają inne sekty o mniejsze odchylenia, o innowacje, inne zaliczają do rzędu niewiernych. W istocie liczba sekt w islamie jest ogromna, w ramach jednych odłamów pojawiają się następne. I tak np. odłam szyitów w swym łonie posiada sektę ismailizmu (izmaelizm), która z kolei dzieliła się w różnych okresch historii na nuzajrytów, karmatów, fatymidów itd. BÓG Bogiem najwyższym i jedynym jest Allah. Ałlah w wierzeniach Arabów przedmuzułmańskich był bóstwem dobrze znanym, chronił plemię przed wrogami i popierał jego sprawy. Jednocześnie był bóstwem dalekim i groźnym, tym, co stworzył świat i ludzi i rządzi nimi według własnej woli. Z jego ręki w każdej chwili groziła kara buntownikom. Muhammad znał na tyle naukę Jezusa, że pragnął widzieć w Allahu również Boga dobroci i miłosierdzia. Doktryna muzułmańska uznaje 99 imion Boga, którego setnym jest imię Allah. BUDDYZM Nie ma zgodności co do definicji buddyzmu, jest bowiem zjawiskiem szerszym aniżeli sama religia. Buddyzm to filozofia, cywilizacja i kultura. Można określić buddyzm jako wspólnotę, która łączy wspólne myślenie, praktyki, instytucje i wartości skupione wokół imienia Buddy. POWSTANIE Buddyzm wyrósł na gruncie religii Indii około V w. przed Chr. jako ruch kontestacyjny wobec panującej wówczas religii bramińskiej. Twórca buddyzmu - Siddharta Gautama zwany Buddą (tj. przebudzony, oświecony) zmarły w 486 r. przed Chr. - wskazał drogę zbawienia człowieka na przekór bogom religii indyjskiej i pomimo ich działań. Postać Gautamy Buddy obrosła tak silnie legendami, że dziś trudno o pewne informacje na temat jego życia. Pochodził ponoć z książęcej rodziny, otrzymał staranne wychowanie, mając niespełna 30 lat porzucił dotychczasowe życie szukając drogi zbawienia w życiu ascetycznym. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA BUDDYZMU-RELIGII ZBAWIENIA Buddyzm, podobnie jak hinduizm, wyznaje wiarę w sansarę - wieczne kolo ponownych wcieleń. W zasadzie sansary jak i w życiu jednostkowym upatruje źródeł nieustannych cierpień. Zbawienie rozumie buddyzm jako wyzwolenie z cierpienia. Credo buddyzmu oprate jest o cztery formuły: Narodziny, choroba i śmierć, połączenie z tym czego nie kochamy, rozłąka z tym co kochamy są powodem cierpienia. Przyczyną ciągłego odradzania się, ciągłych narodzin i śmierci jest pragnienie istnienia, stawania się, uciech i potęgi. Wyzwolenie z cierpienia można uzyskać jedynie poprzez wyrwanie się z koła egzystencji niszcząc w sobie pożądania i pragnienia. Drogą wiodącą do usunięcia pożądania jest "ośmioraka ścieżka" wskazana przez Buddę. LITERATURA RELIGIJNA Budda nie spisał swojej nauki, nie zrobili tego także jego bezpośredni uczniowie. Dlatego nie istnieją wspólne dla całego buddyzmu "święte pisma". Początkowo buddyzm podzielił się generalnie na dwa nurty - tzw. hinajanę (mały wehikuł) i mahajanę (duży wehikuł). Trzeci wielki nurt mantrajana (zwany również Wadżrajana, sahadżajana, tantryzm buddyjski - wehikuł formuł magicznych, wehikuł diamentowy) jest dużo późniejszy, powstał w połowie I tysiąclecia po Chr. Wiedza religijna hinajany została spisana w kanonach. Jedynym kanonem hinajany, jaki zachował się w dobrym stanie do naszych czasów jest kanon palijski (spisany w jązyku pali na Cejlonie w I w. przed Chr.) tzw. Tipitaka - Trójkosz. Niezwykle obszerna jest literatura mahajany złożona z szeregu sutr, z których najważniejsza jest "Sutra zacnego lotosu" - Sadhar- mapundarika-sutra. Mantrajana przejmując generalnie pisma mantrajany wzbogaciła ich ilość o własne sutry i pisma misty czne zwane tantrami. Własne pisma - kandżur i tandżur - posiada buddyzm tybetański (lamaizm). GŁÓWNE NURTY BUDDYZMU Hinajana - ideałem tego kierunku jest osiągnięcie indywidualnego zbawienia. Zaleca surową ascezę w celu osiągnięcua stanu arhan-ta-tego, który osiągnął nirwanę (stan wygaśnięcia pragnień). Mahajana - celem jest doprowadzenie do zbawienia wszystkich wyznawców. W tym celu należy stać się bothisattwą (przyszłym buddą, przyszłym oświeconym), zrezygnować z osiągnięcia stanu buddy i poświęcić się zbnawianiu innych. Mahajana czci postaci bodhisatwów stając się w ten sposób swoistym politeizmem. Tantryzm (mantarajana)) magiczna forma buddyzmu, wyraża przekonanie, że człowiek może osiągnąć stan buddy w obecnym życiu. W tym celu powinien stosować przepisy mahajany przeznaczone dla bodhisatwów, oraz praktykować ćwiczenia jogistyczne łącznie z odmawianiem magicznych formuł (mantr) w celu dostąpienia laski bogów i uzyskania od nich doskonałości i mocy nadprzyrodzonych (sid-dhi). EKSPANSJA BUDDYZMU I JEGO PRZEMIANY Buddyzm stał się religią misyjną, docierał do wsi, wychodził poza granice subkontynentu indyjskiego głosząc "dobrą nowinę" o sposobie wyzwolenia z cierpienia. Buddyzm byl bardziej skłonny niż inne religie misyjne do adaptowania form lokalnych. Dlatego możemy mówić o transformacjach buddyzmu w różnych kulturach; o hinudizmie tybetańskim - lamaizm, buddyzmie chińskim - Czan, buddyzmie japońskim - Zen itp. W Indiach buddyzm został wchłonięty przez hinduizm. Transformacjom podlegały wszystkie trzy nurty buddyzmu, z czasem któryś z nurtów zyskiwał na danym terenie przewagę (w Japonii - mahajana, Cejlon - hinajana, Tybet - mantarajana). BOGOWIE BUDDYZMU Buddyzm nazywany jest religią ateistyczną, gdyż w swej pierwotnej nauce odrzucał konieczność oddawania czci bogom i odmawiał im posiadania wpływu na losy ludzkie. W praktyce w mahajanic pojawił się kult bodhisatwów. upodabniając buddyzm do politeizmu. Wyznawcy buddyzmu tantrycznego wierzą natomiast w wielką rzeszę bogów i bogiń od których oczekują łaski dostąpienia siddhi. HINDUIZM Zjawisko hinduizmu jest bardzo trudne do zdefiniowania i opisania przy pomocy tradycyjnych europejskich pojęć. Hinduizm jako religia nie ma charakteru jednolitego, bardzo łatwo przyswaja nowe elementy i wpływy, nie rezygnując z tradycyjnych. Brak w hinduizmie historycznego założyciela i spójnej doktryny. Jednocześnie hinduizm jest religią wszech-przenikającą. Sanskrycki termin "dharma", który może być odczytany przez Europejczyka jako "religia", w rzeczywistości ma szersze znaczenie: oznacza religię, społeczne obowiązki i obyczaje oraz wymogi prawa. Hinduizm jest całokształtem indyjskiego sposobu życia. POCHODZENIE RELIGII Hinduizm jest trzecią fazą rozwoju religii Indii następującą po wedyzmie i braminizmie. Powstawanie i rozwój powyższych faz odbywało się powoli i stopniowo, wynikają stąd trudności z ustaleniem ścisłej chronologii. W przybliżeniu można ustalić panowanie wędy zmu na lata 1200-800 przed Chr., braminizm - 800-500 przed Chr., od 500 r. przed Chr. do naszych czasów - hinduizm. Główne cechy hinduizmu: Uznawanie autorytetu Wed. Przestrzeganie reguł kastowych połączone z czcią dla najwyższej kasty braminów. Wiara w wieczną jaźń (atman) i stały cykl wcieleń (sansara). Ad 1. Wedy (sanskryckie veda - wiedza) jest to ogólna nazwa świętej literatury indyjskiej spisanej w sanskrycie, na którą składają się w kolejności chronologicznej sanhity, brah- many, aranjaki i upaniszady. Sanhity to podstawowy tekst czterech Wed, powstający kolejno w miarę rozbudowywania form rytuału: Rygweda (najstarsza z sanhit, powstała ok. 1200 r. przed Chr.) - zawiera zbiór hymnów do bogów. Samaweda - zawiera pieśni śpiewane przy składaniu ofiar. Jadżurweda - zbiór wierszowanych lub prozatorskich formuł odmawianych (nie śpiewanych) przy sprawowaniu ofiary. Atharwaweda - zbiór zaklęć i formuł magicznych w najstarszej swej części nie zawiązanych z ceremoniałem ofiarnym. Brahmany (traktaty teologiczne), aranjaki (teksty tajemne o treści mistyczno-alegorycznej) i upaniszady kontynuują, komentują i rozwijają wiedzę zawartą w czterech Wedach podstawowych (sanhitach). Mimo że Wedy uchodzą za kanoniczne "święte pisma" hinduizmu, kanonu ich nie zna w rzeczywistości ogromna większość Hindusów (zwłaszcza kobiety i reprezentanci niższych kast). Faktycznym źródłem wiedzy religijnej są dwie epopeje (które obok głównego wątku dziejów bohaterów zawierają wskazania moralne i wiedzę religijną) i purany. Epopejami są: Ramajana - dzieje życia i walk królewicza Ramy. Mahabharata - opowieść o walkach dwu rodów - Kaurawów i Pandawów. Purany - stare opowieści o bogach. Ad 2. Kasta - to zamknięta grupa społeczna, do której przynależność jest dziedziczna. Posiada własne tradycje, prawa i zwyczaje, własne ograniczone typy zawodów. Początki systemu kastowego sięgają epoki wedyjskiej. Początkowo istniały cztery kasty: braminów - kapłanów, kszatrijów - rycerzy wojowników, wajśjów - rolników, kupców, rzemieślników oeaz kasta siudrów - sług i robotników. Później powstawały nowe kasty a ludzie pozostający poza systemem kastowym stali najbiżej w hierarchii społecznej - pariasi. Próby przełamywania systemu kastowego (jak choćby w XII w. n.e. przez lingajatów) prowadziły do paradoksalnego rezultatu - powstania nowych kast, które obejmowały zwolenników poszczególnych sekt reformistycz- nych. Ten sam proces objął w pewnym stopniu także pozostałe istniejące w Indiach religie. W ramach społeczności innych wyznań powstały podziały analogiczne do kast, a także sama społeczność innowiercza traktowana była jako odrębna kasta. Możliwe jest opuszczenie własnej kasty, co nie wiąże się z porzuceniem wiary, a także nie wszystkie kasty (szczególnie niektóre sekty) uznają zwierzchnictwo braminów. Ad 3. Według hinduizmu jaźń (atman) - odpowiednik duszy w chrześcijaństwie - pozostaje niezmienna w potoku przemian. Atman może wcielać się w ciało boskie, ludzkie, zwierzęce lub piekielnika dokonując swoistej "wędrówki duszy" (sansara), przy czym nowe wcielenie uzależnione jest od jakości uczynków (karman) dokonanych w poprzednim wcieleniu. Płynie stąd wniosek dla uzasadnienia systemu kastowego: uczynki poprzedniego wcielenia decydują o przynależności do wyższej lub niższej kasty. Zbawienie, czyli wyzwolenie (moksza) z nieustannej sansary dokonuje się przez połączenie atmana z Brah- manem - jaźnią (duszą) świata. BOGOWIE HINDUIZMU Głównymi bogami hinduizmu są: Brahma - stwórca świata, w okresie powstawania epopei jeden z najpotężniejszych bogów, w późniejszym hinduizmie podporządkowany Wisznu i Siwie. Śiwa - niszczyciel i odnowiciel. Wisznu - opiekun świata. Bogowie ci tworzą trójcę zwaną trimurti. Hinduizm mimo pozornego politeizmu (Ry- gweda wymienia 33 bogów) charakteryzuje tendencja monoteistyczna a nawet panteis- tyczna, która wyraża się w uznaniu wybranego boga za najwyższego i wszechogarniającego. Zajwisko takie jest konsekwencją wiary w sansarę - zamiast wielu bogów mamy do czynienia z wieloma wcieleniami jednego boga. Główne kierunki religii wiążą się z wybraniem jednego z bogów trimurti i uznaniem go za najwyższego. Daje to podział wierzących hin- duistów na wisznuitów, śiwaitów i nie istniejących już od dawna brahmaitów. Ten podział nie wyczerpuje istniejących w Indiach sekt i nurtów religijnych, z którymi wiążą się z kolei odmienne tradycje, obyczaje, obrzędy, zwłaszcza w warstwach niższych - niebramińskich. Krysznaizm - kult Kryszny - obserwowany także w Polsce, jest jednym z przejawów hinduizmu (można nawet powiedzieć, że stał się odrębną religią. Kryszna to jedno z wcieleń (awatar) boga Wisznu. Miesiącznik Stowarzyszenie Apostolska Katolickiego "Być Sobą" Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości Nowenna przed świętem św. Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała - dzień 5 bł. Kolumba Gabriel Modlitwa do bł. Kolumby Gabriel św. Pacyfik Modlitwa do św. Pacyfika Modlitwa do św. Klary Najbardziej popularne Tajemnica Szczęścia Godzina Łaski Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt