Czy medaliki i obrazy są fetyszami?

Ewolucjonizm - podobnie jak teorie naturalistyczne - przyjmuje założenie, ze w dziejach ludzkości istniał okres bezreligijny. Następnie powstały pewne formy przejściowe, które miały doprowadzić do politeizmu - czyli wiary i kultu wielu bóstw. Z politeizmu miałoby być przejście do henoteizmu. Henoteizm zachodził według uczonego M. Mullera wtedy, gdy w momencie oddawania czci jakiemuś bóstwu uznawano je za jedyne. Z henoteizmu ludzie mieli przejść do monoteizmu - wiary w jednego Boga. Na tym jeszcze, według zwolenników ewolucjonizmu, proces ewolucji nie kończy się, gdyż ma on doprowadzić do monizmu (uznawanie tylko jednej rzeczywistości), w którym człowiek sam dla siebie będzie bogiem. Czy fetyszyzm był formą pośrednią? Ewolucjonizm w zakresie poglądów na pochodzenie religii opiera się także na ogólnych założeniach, że człowiek pochodzący od zwierząt (dawniejszy pogląd, ze od małpy nie jest przyjmowany dziś przez nikogo) rozwijał się stopniowo: od stadium alogicznego (kiedy nie umiał myśleć i wnioskować logicznie), poprzez stadium prelogiczne, gdy już były zaczątki takiegoż myślenia, aż do współczesnego. Na bazie tych przeobrażeń miały powstawać i rozwijać się poglądy religijne. Zatem proces dziejowego rozwoju religii miał być niejako równoległy do rozwoju człowieka i bazy materialno-kulturowej ludzkości. Powtórzmy to jeszcze raz: podstawowym i dowolnym założeniem (należy tu zwrócić uwagę, że jest to założenie, a nie pewnik) ewolucjonizmu jest twierdzenie, które mówi, że pierwszym stanem człowieka pierwotnego był stan bezreligijny. Na najbardziej pierwotnych stopniach kultury i cywilizacji miały pojawić się prymitywne formy religii, takie jak: fetyszyzm, animizm, magia czy totemizm, z których rozwinąć miały się różne religie. Dziś zajmiemy się fetyszyzmem. Ogólnie mówiąc fetyszyzm - to wiara w zjawiska, rzeczy martwe czy żywe, które w pojęciu człowieka pierwotnego miały być obdarzone jakimiś siłami tajemniczymi i nadludzkimi. Zajmowanie się zjawiskiem fetyszyzmu stało się modne w religioznawstwie od XVIII wieku, kiedy to de Brosses próbował wykazać, że fetyszyzm był najdawniejszą formą religii. Rozwinął się on głównie w XIX i na początku XX wieku. Jest przyjmowany także przez niektórych religioznawców marksistowskich. Na zjawisko fetyszyzmu naprowadziło badaczy odkrycie u Negrów w Senegalu pewnych przedmiotów czy raczej figurek drewnianych, także kamiennych, rzadziej metalowych, którym - w opinii badaczy - oddawali oni cześć religijną. To miało naprowadzić de Brosses'a na sformułowany poprzednio pogląd, jakoby fetyszyzm miał być pierwszą religią człowieka pierwotnego. Współcześnie etnologowie (uczeni zajmujący się rozwojem i kulturą ludów pierwotnych) rozróżniają kilka form fetyszów: Posążki czy figurki wyobrażające bóstwa lub duchy. (Negrowie przypuszczalnie wierzyli, iż w nich mieszkają duchy, które przez nie pomagają lub szkodzą człowiekowi). Fetysze rodowe, najczęściej w kształtach ludzkich, na których wieszano pamiątki czy szczątki po zmarłych przodkach, a które miały wyobrażać duchy protoplastów rodowych. Owe duchy miały pomagać tym, którzy czczą fetysze. Różne przedmioty, jak: kamienie, muszelki, korzenie, zęby zwierząt itp. używane do zaklęć czy zażegnywania niebezpieczeństw albo przynoszenia szczęścia. Popularnie nazywa się je często amuletami lub talizmanami. Według wielu etnologów takie utożsamianie nie jest słuszne, ponieważ fetysz w znaczeniu religioznawczym jest siedzibą ducha, podczas gdy amulety czy talizmany są wyrazem zabobonu (np. u Arabów i Europejczyków). Współczesne badania etnologiczne wykazały jednak, że pojęcie fetysza u ludów pierwotnych nie miało charakteru religijnego. W wielu kulturach, między innymi u Negrów w Senegalu, pełniły one (zwłaszcza fetysze rodowe) funkcje społeczne, łączące i podtrzymujące tradycje rodowe, plemienne czy narodowe. Dziś posiadamy także pewne symbole o charakterze społecznym pełniące funkcje łącznościowe, np. godła, sztandary itp. Jeżeli istniały one w religii, to zawsze wyrastały na bazie religii już istniejącej w pewien sposób ją wynaturzając. (Obecnie również wielu wierzących ubocznie także przyjmuje zabobony, którym przypisuje się | nadaje charakter religijny, co niewątpliwie wypacza wyznawaną religię). Nie stwierdzono dotychczas wiary w fetysze przed religią. Tym samym nie można krytycznie przyjąć jakoby fetysze miały być formą przejściową od stanu bezreligijnego do religii czy też, że miały być pierwotną formą religii, bowiem wyrastały one zawsze na gruncie religii. Powstanie niektórych fetyszów (posążki, figurki) można wytłumaczyć dążnością człowieka do lepszego uzmysłowienia sobie i przedstawienia w postaci materialnej (widzialnej) przedmiotu swej wiary (Boga, bóstwa), który z natury swojej jest niewidzialny. Zresztą, tak jak człowiek dzisiejszy, tak i pierwotny musiał zdawać sobie sprawę z tego, że dany przedmiot lub rzecz zostały przez niego wykonane, zatem nie może być on ani Bogiem, ani bóstwem, ani też miejscem przebywania ducha przodka. Może on tylko przedstawiać i wyobrażać Boga, bóstwo, czy ducha, nigdy jednak z nim się utożsamiać. Można zatem powiedzieć, że ludność z Senegalu (skoro mówimy o tej grupie ludnościowej) poprzez fetysz czci Boga, bóstwo czy ducha opiekuńczego, który jest przezeń reprezentowany. Zresztą gruntowne badania przeprowadzone wśród tejże ludności wykazały, że czci ona jednego Boga Najwyższego w niebie, a dopiero potem różne bóstwa ziemskie, duchy przodków, bohaterów itp., choć wierzą też, że owe bóstwa i duchy mogą mieć swe miejsce zamieszkania i w tychże przedmiotach. Ponadto, gdyby chcieć przyjąć tezę, że fetysze z Senegalu były pierwotną formą religii ludzkości, należałoby wykazać, ze ludzkość wywodzi się z Senegalu jako najstarszych ludzi ziemi, a tego wykazać się nie da. Czy medaliki i obrazy są fetyszami? Nie tak rzadko jest kierowany pod adresem katolików zarzut, że noszone przezeń medaliki czy krzyżyki mają charakter, jeśli nie fetyszów, to talizmanów (z arabskiego tilsam - przedmioty przynoszące szczęście) lub amuletów (przedmioty mające rzekomo w sobie siłę oddalania zła). Rzeczywiście, wielu wierzących i to głęboko przypisuje medalikom i obrazkom (np. na szyi, w domu, w samochodzie) magiczną siłę, która sama z siebie chroni ich przed złem, nieszczęśliwym wypadkiem itp. Tymczasem jako przedmioty i symbole religijne mają one przypominać o obecności Boga, o prawdzie, ze On jest Panem historii i naszego życia, do którego przynależymy i z którym mamy współpracować w tworzeniu nowej ziemi i nowego nieba. Równocześnie są to znaki-symbole świadczące o przynależności do Niego i wymagające zgodnego z wiarą postępowania. O ile są one poświęcone, mogą przynosić tzw. łaski uczynkowe, które płyną także ze wszystkich innych błogosławieństw. Należy mocno podkreślić, że same z siebie nie posiadają one mocy nadprzyrodzonych, działających w sposób magiczny bez naszej osobistej współpracy. Zatem same z siebie nie zapewniają nam one szczęścia doczesnego, nie zapewniają bezpieczeństwa, nie przynoszą zdrowia i powodzenia. Traktując w ten sposób symbole religijne sprowadzalibyśmy religię do rzędu magii, fetyszów i to źle pojętych, a Boga traktowalibyśmy jako kogoś do naszych usług, "skoro nosimy symbole religijne, to niech sam Bóg o nas się martwi", a sami unikalibyśmy współpracy z Bogiem w tworzeniu świata i naszego losu, wyłączając faktycznie religię z naszego życia. Praktycznie stawalibyśmy się ludźmi niereligijnymi. Symbole religijne mają wypływać z wiary w Boga i być jej wyrazem. Ks. MARIAN RUSECKI Wasze komentarze: marzena aneta: 18.01.2023, 21:11 Czy medaliki i obrazy są fetyszami dziękuję Boże kocham Cię prosze o dobre katechetki mające wiare i ich mężów i dobrych katechetów mających wiare i ich żony dziękuję Boże kocham Cię proszę o miłość uczciwość sprawiedliwość na świecie dziękuję modlitwa ma moc nie ma modlitw nie wysłuchanych modlitwa ma moc modlitwa cuda czyni miłość cuda czyni nadzieja cuda czyni pokora cuda czyni sprawiedliwość cuda czyni uczciwość cuda czyni ufność cuda czyni wiara cuda czyni wiara to jest pewność bez dowodu wiara to jest droga którą docieramy do marzeń dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję dziękuję (1) Autor Treść Nowości św. Beniamin Modlitwa do św. Beniamina Krótka historia Drogi Krzyżowej Droga Krzyżowa dla młodzieży Czy można Bogu dziękować dosłownie za wszystko, także za swój grzech? Do czego potrzebne jest Panu Bogu nasze uwielbienie? Najbardziej popularne Tajemnica Szczęścia Godzina Łaski Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna