Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł - Kultura

Dramatyczne wydarzenia z grudnia 1970 roku - na Wybrzeżu krwawo stłumione protesty przeciw podwyżkom, w kraju obalenie rządów Władysława Gomułki - do dzisiejszego dnia są mato znane. Wybitny reżyser Antoni Krauze, przystępując do realizacji filmu "Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł", musiał się więc zmierzyć z zadaniem w pewnym sensie prekursorskim. Dziś trudno precyzyjnie odtworzyć dokładny przebieg ówczesnych wydarzeń. Tajemnicą owiane są zwłaszcza szczegóły dotyczące podejmowania decyzji na szczytach władzy partyjnej, państwowej i wojskowej, co związane jest z niechęcią do ujawnienia kulis obalenia rządów Gomułki.

O tragicznych wydarzeniach Grudnia '70 powstał dotychczas tylko jeden film fabularny - "Skarga" z 1991 roku w reżyserii Jerzego Wójcika. Utwór ten poświęcony był ofiarom strajków w Szczecinie. Autorami scenariusza "Czarnego czwartku" są zaś dwaj dziennikarze z Trójmiasta, którzy przez kilka lat zbierali dokumentację na temat przebiegu dramatu w Gdyni.

Realizatorzy starannie odtworzyli realia tamtych czasów, szczególnie kostiumy oraz wnętrza domów, biur i ulic. Dlatego widz ma wrażenie, że obcuje z filmem realizowanym na początku lat 70. Główne role odtwarzają aktorzy nie będący telewizyjnymi gwiazdami, wtapiający się niejako w surowe tło akcji. Nasilenie emocji i autentyzmu wzmacniają także wplecione w akcję fabularną zdjęcia z kronik, zapewne milicyjnych.

Film oddziałuje na uczucia widzów przede wszystkim z powodu ukazania niesłychanej brutalności działań wojska i milicji w stosunku do bezbronnych stoczniowców i ulicznych demonstrantów. Wstrząsające są także sceny zmuszania rodzin zabitych robotników do potajemnego nocnego pochówku ofiar. Na prowokację polityczną na szczytach władzy wskazuje scena, w której dowódca marynarki wojennej pokazuje podwładnemu datowaną na dzień następny ulotkę z wiadomością o rozprawieniu się wojska z demonstrantami.

W końcowych partiach filmu w przejmujący opis wydarzeń z Gdyni reżyser wplótł sceny rozgrywające się podczas narady Biura Politycznego w gabinecie Gomułki, kiedy to miała zapaść decyzja o użyciu broni przeciw demonstrantom. Sceny, oparte ponoć na zachowanych stenogramach, nie pomagają jednak wyjaśnić do końca kulis krwawych wydarzeń. Autorzy nie pokazują dokładnie politycznych mechanizmów tej wielkiej tragedii.

Nie jest to dzieło epickie, lecz zbliżony do dokumentu drapieżny kameralny film z wybitnymi zdjęciami. "Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł" można postawić w ciągu takich polskich utworów, jak wspomniana "Skarga", "Generał Nil" czy "Po-piełuszko. Wolność jest w nas", których tematem są zbrodnie popełnione przez reżim komunistyczny.

"Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł", Polska, 2011. Reżyseria: Antoni Krauze. Wykonawcy: Marta Honzatko, Michat Kowalski, Marta Kalmus-Jankowska, Cezary Rybiński, Wojciech Pszoniak, Piotr Fronczewski, Witold Dębicki, Piotr Garlicki, Sławomir Orzechowski i inni. Dystrybucja: Kino Świat.

Mirosław Winiarczyk Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 27 lutego 2011 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Apoloniusz Modlitwa do św. Apoloniusza Modlitwa do św. Ryszarda Pampuri Kto zmartwił mamę? Wielkanocny ślub Katedra w Chartres Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna