Wędrówki Odyseusza

Po zburzeniu Troi przez Greków Odyseusz, podobnie jak inni bohaterowie greccy, chciał wraz z towarzyszami wrócić do ojczyzny. Powrót ten nastąpił jednak dopiero po dziesięciu latach tułaczych wędrówek. Terenem ich było Morze Śródziemne i znajdujące na nim wyspy. Powrót utrudniało ustawicznie burzące się morze i gwałtowne wiatry miotające okrętami, zmuszające je często do zmiany kierunku. Odyseusz i jego towarzysze doznali najrozmaitszych przygód, niejednokrotnie znajdowali się w niebezpieczeństwie, w różnych sytuacjach ginęli podobnie jak okręty. Do Itaki bohater powrócił sam.

Opowieść o wędrówkach Odyseusza jest treścią epopei Homera Odyseja. Jest w niej dużo elementów baśniowych i nowelistycznych. Od wczesnej starożytności aż do dnia dzisiejszego uczeni próbują ustalić, którędy odbywała się podróż Odyseusza z Troi na wyspę Feaków, a stamtąd na Itakę i gdzie się zdarzyły jego przygody. Hipotezy różnią się znacznie. Jak bardzo trudny do rozwiązania był ten problem od najdawniejszych czasów, wskazuje już wypowiedź wybitnego uczonego aleksandryjskiego, Eratostenesa z Kyreny (III wiek przed Chrystusem), który wyraził się ironicznie, że ten dojdzie, gdzie się odbywały wędrówki Odyseusza, kto wpierw odnajdzie rymarza, który uszył wór skórzany, który dał Odyseuszowi Eol, zamknąwszy w nim wiatry. Tak więc według Eratostenesa cała geografia wędrówek Odyseusza jest fikcyjna, baśniowa; pewne miejscowości mogą odpowiadać rzeczywistym, ale są w znacznym stopniu przemieszane z fantastycznymi. Tego też zdania są dziś przeważnie najwybitniejsi znawcy Homera. Warto jednak podkreślić, że ciągle jeszcze powstają nowe teorie usiłujące mniej lub bardziej dokładnie ustalić trasę wędrówek Odyseusza.

Wobec takiej sytuacji przedstawimy wędrówki Odyseusza tak, jak przedstawia je Odyseja, podając, gdzie to możliwe, nazwy miejscowości, z którymi identyfikują je uczeni. O swoich wędrówkach opowiada sam Odyseusz w czasie pobytu u króla Feaków, Alkinoosa.

Po opuszczeniu Troi przybył Odyseusz z towarzyszami najpierw do krainy Kikonów w Tracji, gdzie zburzył ich miasto Ismaros identyfikowane z późniejszą Maroneją. Kikonom przybyli na pomoc okoliczni współplemieńcy i rozpoczęła się walka z towarzyszami Odyseusza, których część zginęła. Odyseusz i pozostali wycofali się, dogów, którzy zamieszkiwali wybrzeże Libii (Północna Afryka). Starożytni lokalizowali kraj Lotofagów w różnych okolicach Afryki, od Maroka po Kyrenę; wielu badaczy nowożytnych zaś, opierając się na samym opisie Homera, uważa kraj Lotofagów za krainę baśniową. Po przybiciu do brzegu Odyseusz wyprawił kilku towarzyszy na ląd, aby dowiedzieli się, jaki lud zamieszkuje tę ziemię. Lotofagowie przyjęli ich gościnnie i poczęstowali rosnącymi tam lotosami. Miały one moc czarodziejską - kto ich skosztował, nie chciał wracać do własnej ojczyzny. Wysłannicy Odyseusza także zostali zaczarowani. Ale Odyseusz kazał ich związać, siłą przyciągnąć na okręty i przykuć do ław; pozostałych zapędził na pokład i okręty popłynęły dalej.

Następnie podróżnicy dopłynęli do ziemi Cyklopów, jednookich olbrzymów odznaczających się ogromną siłą i zręcznością rąk. Jednym z nich byt Polifem, syn Posejdona. Pożarł on kilku towarzyszy Odyseusza, a pozostałych i jego samego uwięził w grocie. Odyseusz oślepił Polifema i dzięki temu mógł uciec z pozostałymi towarzyszami, ukrywszy się pod brzuchami baranów wychodzących na pastwisko. Oślepiając Polifema, Odyseusz naraził się na gniew Posejdona. Krainę zamieszkaną przez Cyklopów starożytni umiejscawiali na południowo-wschodnim wybrzeżu Sycylii, nowożytni badacze natomiast na południowo-zachodnim, kolo przylądka Lilibeo, w najdalej na zachód wysuniętym punkcie Sycylii. Jeszcze inni uważali ją za krainę baśniową. Oślepiony Polifem prosił ojca Posejdona, by sprawił, żeby Odyseusz nie wrócił do domu, a jeśliby wrócił, to nie na własnym okręcie.

Następnym miejscem, do którego przybył Odyseusz z towarzyszami, była wyspa Ajolia. Starożytni uważali ją za krainę baśniową, późniejsi badacze szukali jej wśród Wysp Liparyjskich (zwanych także Eolskimi), na północ od Sycylii, a niektórzy utożsamiali ją z wyspą Stromboli. Na Ajolii mieszkał Eol (Ajolos), król wiatrów. Odyseusz i jego towarzysze gościli u Eola miesiąc. Gdy odjeżdżali, Eol podarował im skórzany wór, w którym zamknął wszystkie wiatry; kazał wiać tylko Zefirowi, aby podróżnicy mogli spokojnie płynąć do Itaki. Stało się jednak inaczej. Gdy okręt zbliżał się już do Itaki, Odyseusz, który dotąd sam nim kierował, odłożył ster i zmęczony zasnął. Wtedy jego towarzysze, podejrzewając, że w worze są bogactwa, otworzyli go; wiatry wyleciały, zaczęły wiać i zapędziły okręt z powrotem do wyspy Ajolii. Eol, zobaczywszy podróżników, wypędził ich z wyspy, podejrzewając, że narazili się na gniew bogów. Po sześciu dniach podróży dopłynęli do Lamos należącego do Lajstrygonów. Było to dzikie, ludożercze plemię olbrzymów. Starożytni umiejscawiali ich siedzibę na Sycylii albo koło Formiae (dziś Formia nad Zatoką Gaetańską koło Litorii). Nowożytni badacze szukają kraju Lajstrygonów na obszarze od morza Marmara i Bałakławy na Krymie przez Albanię, Sardynię po Maroko i dalej. Lajstrygoni wrogo odnieśli się do przybyszów; część towarzyszy Odyseusza zginęła; a okręty zostały zniszczone z wyjątkiem jego okrętu; na nim Odyseusz i jego towarzysze pozostali przy życiu uciekli i popłynęli dalej.

Następnie zatrzymali się przy wyspie Ajaja (jak już dawno wykazano, wyspa nazywa się Aj a), gdzie mieszkała czarodziejka Kirke. Położenie tej wyspy jest określone bardzo ogólnie, tak że trudno ją zlokalizować. Po wyjściu na brzeg Odyseusz wyznaczył 22 towarzyszy pod dowództwem Eurylocha, aby udali się do pałacu Kirki. Przyjęła ich gościnnie, ale potem zamieniła w wieprze, z wyjątkiem Eurylocha, który nie wszedł do pałacu. Euryloch wrócił na okręt i opowiedział o tym Odyseuszowi. Odyseusz sam wyruszył do pałacu, aby ratować towarzyszy. W drodze spotkał boga Hermesa, który pouczył go, jak ma postępować z czarodziejką. Dzięki tym radom towarzysze Odyseusza odzyskali ludzką postać. Następnie na polecenie Kirki Odyseusz wrócił na okręt i zabrawszy towarzyszy, których wcześniej pozostawił na statku, wrócił do czarodziejki. Odbyła się uczta, po której Odyseusz poprosił Kirkę, by pozwoliła im odjechać. Zgodziła się; poradziła mu jednak, by najpierw popłynął na zachód "do brzegów oceanu", gdzie znajduje się wejście do krainy zmarłych, i udzieliła wskazówek, jak ma płynąć i tam postępować.

Odyseusz posłuchał jej wskazówek i po złożeniu odpowiednich ofiar ukazały mu się dusze bohaterów spod Troi, a także wielu innych postaci. Od duszy wieszczka Tejrezjasza otrzymał przepowiednię, że wróci do domu, i dowiedział się, jakie trudy go jeszcze czekają. Następnie Odyseusz wrócił wraz z towarzyszami do Kirki. Czarodziejka przyjęła ich gościnnie, poleciła odpocząć, a następnego dnia wyruszyć w dalszą drogę. Opowiedziała Odyseuszowi o niebezpieczeństwach, jakie grożą podróżnikom: Syreny, ruchome skały niebezpieczne dla żeglarzy, dwa potwory morskie, Scylla i Charybda, porywające żeglarzy oraz wyspa Trinakia, na której pasą się woły boga słońca Heliosa. Syreny kuszącym śpiewem wciągają przepływających żeglarzy w niebezpieczne miejsca na morzu, topiących się wyciągają i wysysają im krew. Kraj Syren lokalizowano na południowo-zachodnim wybrzeżu Italii, w pobliżu wyspy Capri i półwyspu Sorrento. Wymienione przez Kirkę niebezpieczne skały identyfikowano później ze skałami Symplegadami (Zderzającymi się); według niektórych badaczy są to dwie małe skaliste wyspy u wejścia do Dardaneli, dziś Urekjaki. Sycylię i Charybdę lokalizowano w Cieśninie Messyńnskiej; porywały one przejeżdżających tamtędy żeglarzy. Odyseusz i jego towarzysze szczęśliwie ominęli kraj Syren; bohater był przywiązany do masztu, a jego towarzysze mieli uszy zalepione woskiem. Kiedy przepływali koło Scylli i Charybdy, Scylla porwała sześciu towarzyszy, zaś Odyseusz i pozostali szczęśliwie dopłynęli do Trinakii. Wyspy tej dotąd nie udało się zidentyfikować. Tutaj wbrew poleceniom Kirki i ostrzeżeniom Odyseusza jego towarzysze wyrżnęli bydło należące do Heliosa. Helios poskarżył się Zeusowi, który obiecał, że roztrzaska piorunem okręt Odyseusza. Wzniecił burzę, piorun zniszczył okręt i wszyscy towarzysze Odyseusza zginęli.

On sam, płynąc na belce wyciągniętej z rozbitego okrętu, po dziewięciu dniach dopłynął do wyspy Ogrygii, na której mieszkała nimfa Kalypso. Niektórzy uczeni identyfikują Ogrygię z wysepką Peregil naprzeciw Gibraltaru, zdaniem innych jest to wyspa legendarna. Kalypso przyjęła Odyseusza gościnnie, pokochała go i chciała zatrzymać u siebie. Bohater przebywał u niej siedem lat. Jednak na zgromadzeniu bogów zapadło postanowienie, że Odyseusz ma wrócić do Itaki. Nimfie oznajmił o tym Hermes. Kalypso przyjęła polecenie z żalem, ale wyprawiła Odyseusza w dalszą podróż na tratwie, którą sam zbudował. Bohater płynął 17 dni; dostrzegł go jednak Posejdon i zesłał burzę morską, która zniszczyła tratwę. Odyseusza uratowała boginka Leukothea, ofiarowując mu czarodziejską przepaskę; dzięki niej dopłynął do wyspy Scherii, krainy Feaków, których królem był Alkinoos. Starożytni identyfikowali Scherię z wyspą Korkyrą (dziś Korfu) w północnej części Morza Jońskiego, u brzegu Epiru. Po nocy spędzonej w zaroślach nad brzegiem morza następnego dnia od przypadkowo spotkanej córki Alkinoosa, Nauzykai, Odyseusz otrzymał wskazówki, jak może się dostać do pałacu króla; przybył tam pod przewodnictwem Ateny, która przybrała postać dziewczyny idącej po wodę. Alkinoos wysłuchał opowiadania przybysza o jego losach. Odyseusz na początku nie wyjawił, kim jest; uczynił to dopiero później, w czasie uczty. Król kazał przygotować okręt, który miał zawieźć na Itakę Odyseusza i bogate dary, jakie ofiarowali mu Alkinoos i Feakowie. Okręt dopłynął do zatoki pod wezwaniem Forkysa, brata Posejdona. Identyfikuje się ją dzisiaj z zatoką Molo na Itace. Żeglarze feaccy wynieśli śpiącego Odyseusza i dary na ląd, po czym odpłynęli. Na tym skończyły się wędrówki Odyseusza. Jego powrót na Itakę wywołał ponownie gniew Posejdona, tym razem skierowany przeciw Feakom, którzy pomogli Odyseuszowi. Posejson, uzyskawszy zgodę Zeusa, zemścił się na nich w ten sposób, że kiedy zbliżali się już do wybrzeża Scherii, zamienił ich wraz z okrętem w skały.

Hanna SzelestMiejsca Święte nr 66 Wasze komentarze: Anim: 20.03.2020, 17:35 Trochę bez sens i nie chciało mi się tego czytać bo za dlugie😃 anonim: 27.01.2020, 18:38 troche bez sensu i zdecydowanie za dłuuuuuuuugie (1) Autor Treść Nowości św. Agnieszka z Montepulciano Modlitwa do św. Agnieszki z Montepulciano Litania do św. Agnieszki z Montepulciano Do La Salette przybywają pielgrzymi z całego świata Drugi znak - wielki smok (Ap 12,3-6) Czy apostolskie zalecenie powstrzymywania się od krwi dziś już nie obowiązuje? Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna