Piastowskie klaryski
Franciszkański ruch odnowy Kościoła w XIII wieku szybko ogarnął Italię, rozszerzył się wkrótce na inne kraje Europy, Afryki i Azji. Ewangeliczny duch Biedaczyny z Asyżu i jego naśladowczym Klary zdobywał coraz liczniejsze szeregi uczniów i uczennic w najrozmaitszych środowiskach: ubodzy, uczeni, duchowni, rycerstwo, a nawet rodziny książęce i królewskie przejmowały się głęboko ideałem chrześcijańskiego życia.
W niespełna trzydzieści lat po założeniu zakonu przybyli pierwsi franciszkanie do Polski poprzez Czechy. Wśród rozbicia dzielnicowego i po straszliwie niszczycielskich najazdach Tatarów bardzo osłabło życie religijne mimo usiłowań gorliwszych biskupów. Nowe zakony: kaznodziejski i franciszkański stanowiły więc wielką pomoc w ewagnelizacji polskiego społeczeństwa. Panujący wówczas Piastowie, a zwłaszcza ich żony i córki, otoczyli ubogich misjonarzy życzliwą opieką.
Na pierwsze miejsce wśród wielu franciszkanów i klarysek wysunęły się błogosławione: Salomea, Piastówna, żona króla halickiego Kolomana, Kinga-Kunegunda, żona Bolesława Wstydliwego oraz Jolanta, małżonka Bolesława Pobożnego, księcia kalisko-gnieźnieńskiego. Te trzy klaryski i założycielki klasztorów łączyła więź rodzinna, pokutne życie i gorliwość apostolska w działalności charytatywnej.
Salomea, urodzona około roku 1211, córka księcia Leszka Białego i Grzymisławy, wcześnie została poślubiona synowi króla węgierskiego Kolomanowi, królowi halickiemu. Krótko trwało to ich młodzieńcze panowanie. Koloman wypędzony z Halicza zarządzał Chorwacją i Bośnią do roku 1241, w którym zginął w bitwie z Tatarami. Salomea poznawszy bliżej franciszkanów, przejęła się głęboko ideą pokuty franciszkańskiej. Wiedziona duchem Bożym, za zgodą swego małżonka, zachowywała panieństwo, prowadząc nawet na książęcym dworze surowe życie. Pragnąc pomóc swemu bratu Bolesławowi w sprawowaniu rządów w Krakowie doprowadziła do małżeństwa jego z Kingą, córką węgierskiego króla Beli (w roku 1239).
Po śmierci Kolomana Salomea powróciła do Polski. Po paru latach wstąpiła do klarysek i kierowała założonym przez siebie klasztorem w Zawichoście; konwent ten później przeniesiono bliżej Krakowa - do Skały. Przez wiele lat pełniła obowiązki ksieni w tej wspólnocie. Skąpe niezmiernie świadectwa nie dają pełnego obrazu jej świątobliwego życia, ale wiadomo, że pomagała finansowo w budowie kościołów i szpitali, oddając się przy tym gorliwie modlitwie i pełnieniu uczynków miłości bliźniego i wielkiej pokory. Zmarła w listopadzie 1268 roku, a zwłoki jej spoczywają w kościele franciszkańskim w Krakowie. Otaczała ją sława licznych cudów, dlatego w roku 1672 została beatyfikowana. Uroczystość - 19 listopada.
Kinga - córka królewskiego rodu Arpadów węgierskich, urodzona w roku 1234, późniejsza żona księcia Bolesława zwanego Wstydliwym, księżna krakowsko-sandomierska, sławiona w legendzie za odkrycie kopalni soli w Wieliczce, pomagała bardzo wydatnie swemu mężowi w rządach i w obronie kraju w czasie najazdów tatarskich. Idąc za przykładem Salomei żyła w dziewictwie za zgodą swego małżonka. Bardzo pobożna, starała się pomagać w chrystianizacji narodu przez budowanie kościołów i szpitali. Brała udział w przygotowaniu uroczystości kanonizacyjnych biskupa-męczennika, Stanisława ze Szczepanowa (w roku 1253). Jej żywa pobożność od najmłodszych lat pogłębiała się następnie pod kierukiem spowiednika franciszkanina Boguchwała. Znana była jej gorliwość w uczestniczeniu we mszach świętych i innych nabożeństwach, zwłaszcza maryjnych. Umiała z wielką roztropnością pogodzić swe praktyki pokutne i pobożne z udziałem w sprawach publicznych, zwłaszcza w ziemi sądeckiej, którą zarządzała. Szczęśliwym również okazało się jej pośrednictwo w doprowadzeniu do małżeństwa swej siostry Jolanty z księciem Bolesławem Pobożnym z Kalisza. Po śmierci swego małżonka w roku 1279 wstąpiła do Trzeciego Zakonu Św. Franciszka i ufundowała klasztor klarysek w Starym Sączu, gdzie też zamieszkała w ostatnich latach swego życia. Był to dla niej okres surowych pokut i wielu doświadczeń oraz przykrości ze strony nieżyczliwych jej franciszkanów. Zmarła w lipcu 1292 roku w klasztorze klarysek sądeckich. Sława jej świętości i licznych łask przypisywanych jej pośrednictwu doprowadziła do beatyfikacji w roku 1690. Historycy podkreślają również zasługi Kingi na polu kultury i piśmiennictwa. Podobno odmawiała psalmy w polskim przekładzie, gromadziła żywoty świętych, mszały. Z jej wpływem wiązano również napisanie pieśni Bogurodzica przez kapelana Boguchwała. Święto - 24 lipca.
Jolanta - siostra Kingi - urodziła się około roku 1244. Dzięki zabiegom księżnej krakowskiej wyszła za Bolesława Pobożnego, księcia kalisko-gnieźnieńskiego. Odtąd przez lat przeszło dwadzieścia dzieliła losy tego księstwa, poświęcając się głównie wychowaniu swych dzieci. Jedna z jej córek została żoną Władysława Łokietka, inna zaś klaryską. Tradycje rodzinne Arpadów i Piastów przekazały Jolancie już od dzieciństwa wielkie zainteresowanie duchowością franciszkańską; jej ciotka Elżbieta, księżna Turyngii, należała do Trzeciego Zakonu i za swe życie pełne zasług ogłoszono ją świętą. A znane nam już Salomea i Kinga również uświęciły się w kręgu franciszkańskiej wierności Ewangelii w klasztorach klarysek. Tą też drogą podążała i Jolanta. Ufundowała wraz z mężem klasztor franciszkanów i klarysek w Gnieźnie. Po śmierci małżonka w roku 1279 została klaryską wraz z córką Anną. Jolanta, kierując wspólnotą klarysek gnieźnieńskich, odznaczała się wielką surowością życia i ogromnym miłosierdziem względem chorych i ubogich. Zmarła w roku 1298 otoczona wielką czcią mieszkańców miasta. W roku 1827 Stolica Apostolska zaliczyła ją w poczet błogosławionych, a wdzięczna pamięć gnieźnian jej przypisywała ocalenie w czasie pożaru miasta w XVII wieku. Święto - 15 czerwca.
J. Bernatek
|