Matka Nowego Życia w Zagórzu

Początki pierwszej świątyni sięgają XIV wieku i są związane według XVII-wiecznego przekazu z osobą króla Kazimierza Wielkiego. Spisana wówczas legenda podaje informację, iż "ostatni nasz król z rodu Piastów podczas wyprawy zbrojnej na Ruś w 1340 roku zatrzymał się w pobliskim Sanoku na nocleg ze swoim rycerstwem. Podczas snu miała mu się ukazać w pobliżu ujścia Osławy do Sanu Matka Boża przepowiadająca pomyślność tej trudnej wyprawy. Rankiem monarcha odnalazł to miejsce i polecił wykonanie kaplicy. Wracając z Rusi do Krakowa przez Sanok, zatrzymał się tutaj i zostawił obraz ze sceną Zwiastowania Matki Bożej".

W owym czasie mała wieś Zagórz, położona w pobliżu ujścia rzeki Osławy do Sanu, należała do parafii w Porażu. Użytkowaną kaplicę murowaną konsekrowano tutaj dopiero w 1514 roku. Z akt wizytacyjnych wynika, że czczono w niej obraz Matki Bożej. Jego kult rozwijał się i był znany w ówczesnej Polsce. W latach 60. XVII wieku odwiedził to miejsce pielgrzymkowe jezuita Michał Krasuski, aby złożyć Matce Bożej podziękowanie za ocalenie życia w wojnie siedmiogrodzkiej i prosić Ją o wypraszanie u Syna łaski pokoju i Bożego błogosławieństwa dla ojczyzny.

W dziele Regina Poloniae Mater Dei Maria wydanym drukiem w 1669 roku w Kaliszu nazwał zagórską Matkę Bożą "Panią Bieszczadzką, nadzieją upadających na duchu i Przyjaciółką dla wszystkich", odnotowując wówczas ważną informację o starożytnym kulcie znajdującego się tutaj obrazu ze sceną Zwiastowania. W końcowej części swego zapisu wyraził życzenie, "by górskie szczyty miłe były sercu Bogarodzicy, skoro jako Mieszkanka założyła Zagórską Stolicę przy Sarmackich Górach". W tym najstarszym świadectwie kultu obrazu autor zawarł również informację o cudownym uzdrowieniu syna podkomorzego sanockiego Stefana Bala.

Rosnący kult maryjny skłonił ks. Piotra Głoskiego, proboszcza z Poraża, do rozbudowy w 1697 roku murowanej kaplicy, ale była ona nadal zbyt mała i nie mogła pomieścić pielgrzymów. Jego następca, ks. Józef Skarbiński, przy wsparciu finansowym kasztelana bieckiego Piotra Konstantego Stadnickiego, z początkiem XVIII wieku dobudował do niej barokową nawę, wykorzystując wcześniejszą kaplicę jako prezbiterium świątyni. Nowa świątynia otrzymała barokowe ołtarze, ambonę, chrzcielnicę, organy i utrzymane w stylu barokowym wyposażenie wnętrza.

W tym też czasie (1700-1733) na pobliskim wzgórzu Marymont (346 m n.p.m.) w zakolu nad Osławą stanął obwarowany klasztor ufundowany przez wojewodę wołyńskiego Jana Franciszka Stadnickiego, który już w 1714 roku sprowadził do Zagórza pierwszych zakonników. Do 1724 ukończyli oni budowę kościoła klasztornego, a w dwa lata później budynku klasztornego. W1733 był już gotowy szpital przyklasztorny i mieszkania dla wysłużonych żołnierzy Stadnickiego.

Podczas wizytacji parafii w Porażu 26 VII 1745 roku bp Wacław Hieronim Sierakowski poświęcił nowy, murowany kościół w Zagórzu i nadał mu tytuł Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Z tej też okazji wykonano pamiątkową tablicę z wyrytymi na niej dużymi literami A.M.D.G.B.V.M.H.O.O.S.S.V znajdującą się z prawej strony wejścia. Te łacińskie litery są inwokacją na część Trójcy Świętej i świętych Pańskich. W tłumaczeniu na język polski dają tekst: "Na większą chwałę Bożą i Błogosławionej Dziewicy i na większą cześć obcowania Wszystkich Świętych i Świętej Dziewicy". Dalsza część napisu mówi, że: "Rocznica poświęcenia tej świątyni jest obchodzona w I niedzielę po święcie św. Marii Magdaleny". W pięć lat później powstała tu samodzielna parafia. Łaskami słynąca ikona ze sceną Zwiastowania znajduje się w barokowym ołtarzu głównym. Według opinii badaczy pochodzi z początku XVI wieku. Jest jedynym na terenie archidiecezji przemyskiej obrządku łacińskiego przedstawieniem tego typu Zwiastowania. Obraz ten, namalowany temperą na desce lipowej, ma głęboką wymowę teologiczną. Przedstawia Trójcę Świętą w osobach Boga Ojca posyłającego nagie, jasnowłose Dzieciątko Jezus w promieniach miłości Ducha Świętego prosto do serca Maryi, która zgodziła się pełnić wolę Bożą, gdy odpowiedziała archaniołowi Gabrielowi: niech mi się stanie według słowa Twego.

Cała scena Zwiastowania jest ukazana na tle parawanu ozdobionego rytym ornamentem roślinnym i ujęta w ramę o zewnętrznej listwie pokrytej ciemną czerwienią i wewnętrznej profilowanej listwie z pozostałościami złocenia. Obraz został podzielony na dwie części wysokim klęcznikiem z otwartą na jego wierzchniej płycie księgą Słowa Bożego, które staje się ciałem. Po lewej stronie dominuje archanioł Gabriel w bogato zdobionych szatach, a nad nim Bóg Ojciec wysyłający posłańca do Maryi, ukazany do połowy. Gabriel, zwiastując Maryi radosną nowinę o jej wybraniu przez Boga na Matkę Mesjasza, trzyma w lewej dłoni wstęgę, na której widnieje imitacja napisu z liter o wzorze gotyzującym, a prawą rękę unosi w geście błogosławiącym. Nad czołem anioła widnieje mały krzyż wyrastający z rozetki. Za zwiastunem, poniżej jego skrzydeł, mała postać podtrzymuje mu szatę.

W prawej części obrazu Maryja Panna zwraca się pokornym ruchem w stronę archanioła, symetrycznie rozchylając ręce. Gestem tym mówi Bogu "tak", wyraża zgodę na pełnienie Jego woli. Nad Jej głową otoczoną aureolą dwa aniołki podtrzymują dużą ozdobną koronę.

Zagórska Matka Boża nosi tytuł Matki Nowego Życia, sama bowiem przyjęła Jezusa do swego serca i dała Mu życie jako człowiekowi. Dziś życie ludzkie często jest zagrożone. Maryja chroni je i opiekuje się tymi, którzy powierzają się Jej opiece. Warto odwiedzić to niezwykłe miejsce, by bliżej poznać jego klimat duchowy i osobiście doświadczyć opieki Maryi obecnej zawsze obok swego Syna czekającego w tabernakulum. Warto wiedzieć, że podczas przeprowadzonej w 1968 roku przez prof. Kurpika konserwacji obraz przywrócono do stanu sprzed przemalowań w 1878 i 1912 roku, a koloryt całości jest dziś jaśniejszy.

Staraniem proboszcza, ks. Józefa Kasiaka, 1 VII 2007 roku abp Józef Michalik, metropolita przemyski, koronował cudowny obraz, ustanawiając sanktuarium Matki Bożej Zagórskiej - Matki Nowego Życia.

25 marca, Zwiastowanie NMP;
2 lipca, święto Nawiedzenia św. Elżbiety według starego kalendarza liturgicznego.

Parafia Rzymskokatolicka Wniebowzięcia NMP
ul. Piłsudskiego 137 38-500 Zagórz

Ruiny zespołu klasztornego O O. Karmelitów Bosych z lat 1700-1733 na wzgórzu Marymont (346 m n.p.m.) w zakolu nad Osławą. Otoczony z trzech stron wodami klasztor jest dziś jednym z najciekawszych tego typu zabytków południowo-wschodniej części Polski. W XVIII wieku był największą na tych terenach warownią obronną z najpiękniejszym w regionie kościołem barokowym, klasztorem i szpitalem przy klasztorze.

Jego fundator Jan Franciszek Stadnicki, wojewoda wołyński, już w 1714 roku sprowadził do Zagórza pierwszych zakonników. Według materiałów źródłowych jednak dopiero w 1733 roku oficjalnie ukończono budowę całego zespołu klasztornego, w skład którego wszedł również szpital dla wysłużonych żołnierzy prywatnej armii wojewody.

Kościół Zwiastowania, będący centralnym punktem zagórskiego Karmelu, wzniesiono w latach 1714-1724. Budynek klasztoru z wewnętrznym wirydarzem powstał dwa lata później.

W 1822 roku całość zabudowań spłonęła w wyniku przypadkowego pożaru spowodowanego potrąceniem przez starego mnicha lampki z oliwą, od której zajęła się podłoga, a następnie wnętrze świątyni. Kilku zakonników nie zdołało opanować groźnego żywiołu, który rozprzestrzenił się na zabudowania klasztorne, powodując zniszczenie tego pięknego obiektu. Uratowano jedynie duże obrazy znajdujące się w zagórskim kościele.

Do dziś zachowały się tu tylko mury obwarowań klasztornych wraz z foresterium (domem pielgrzyma) i budynkiem gospodarczym (prawdopodobnie wozownią) od strony drogi dojazdowej, a także ruiny kościoła wraz z klasztorem w centralnej części placu.

Na początku lat 60. XX wieku Jan Prus podjął się trudnej misji odbudowy zespołu klasztornego, opór władz PRL zniweczył jednak jego projekty. Po śmierci zakonnika przepadły wszelkie związane z tym plany. Działania konserwatorskie, mające na celu zabezpieczenie budowli, podjęto ostatecznie dopiero w 2001 roku. Na zachowanym na osi kościoła postumencie w 2004 roku stanęła figura Matki Bożej Szkaplerznej, dawnej Patronki klasztoru. Do oczyszczonych dziś z zarośli ruin prowadzi nowa droga. Ułatwia ona dojazd samochodem osobowym do małego parkingu przy bramie klasztornej. Roztacza się z niej rozległa panorama na zabudowania Zagórza, dolinę Osławy i zamykające horyzont Góry Słonne.

Murowaną cerkiew greckokatolicką Michała Archanioła z 1836 roku, z zachowanym ikonostasem i polichromią wnętrza, użytkowaną od 1956 roku jako świątynia prawosławna. Klucze przy ul. Młynarskiej 10, u Nestora Hływiaka.

Wzgórze Grodzisko (376 m n.p.m.), wznoszące się nad miastem i nazywane Okopami Pułaskiego, kryjące ziemne obwarowania stanowiące pozostałość jakiegoś większego, nieznanego grodu. Rozciąga się stąd rozległa panorama na miasto i ruiny klasztoru Karmelitów.

Nową skocznię narciarską na Zakuciu - prawdziwą zimową atrakcję Zagórza - przyciągającą wielu skoczków i miłośników tej dyscypliny sportu.

Kaplicę grobową rodu Truskolaskich z 1840 roku, położoną na starym cmentarzu zagórskim, odnowioną przez rodzinę Gubrynowiczów w 1933 roku, kiedy to pochowano tutaj profesora Uniwersytetu Warszawskiego Bronisława Ludwika Gubrynowicza, ojca Adama - właściciela zameczku w Porażu.

Ks. Piotr Bartnik, Stanisław Orłowski Autorzy są przewodnikami Stowarzyszenia "Karpaty", a ks. P. Bartnik jest ponadto proboszczem parafii Górzanka Miejsce Święte, nr 165
Ostatnia aktualizacja: 09.06.2021
Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna