Dźwięczne głosy dzwonów

Wykonano też różnego rodzaju dzwony w starożytnym Egipcie, Grecji, Rzymie. Stare księgi hebrajskie wspominają o wielkiej miedzianej kuli w świątyni jerozolimskiej, w którą uderzano, kiedy kapłan przygotowywał się do kadzenia ołtarza. Gdy odkopano pałace Niniwy, znaleziono tam wiele maleńkich dzwoneczków pochodzących z czasów Sal- manaszara II (824 - 860 p.n.e.). Rzymskie małe dzwoneczki obwieszczały mieszkańcom otwarcie łaźni lub towarzyszyły konduktom zmarłych cesarzy na cmentarz. W czasach nowożytnych pierwszy o dzwonach wspomina Grzegorz z Tours w 585r., opisując zasadę ich działania.

Kościół wprowadził je do swej liturgii w IV wieku, a stało się to za przyczyną św. Paulina z Noli, w Kampanii, biskupa, który urzeczony dźwiękami zasłyszanych dzwonów, czynił starania u papieża, by je wprowadzić do Kościoła. Początkowo zaczęto je produkować w Niemczech, Francji i Anglii, a później Szwajcarii i Włoszech. Już w roku 752 papież Stefan III kazał zbudować dzwonnicę przy kościele św. Piotra w Rzymie, gdzie umieszczono trzy dzwony. Były one jednak bardzo prymitywne, niewiele przypominające dzisiejsze, wydawały bardzo głuchy dźwięk. Jako pierwsi zaczęli odlewać dzwony zakonnicy w klasztorach, czemu dał początek pewien irlandzki mnich, który miał wykonać ich aż 300. Dzisiejszy wygląd przybrały dzwony dopiero w XIII wieku, kiedy nastąpił powszechny w Europie rozwój ludwisarstwa.

Wiek X przynosi ceremoniał chrztu dzwonów, wprowadzony przez papieża Jana XIII, który w roku 968 poświęciwszy wielki dzwon kościoła laterańskiego nazwał go imieniem "Jan".

Gdy chrześcijaństwo rozkrzewiło się na ziemiach polskich, przyniosło też ze sobą dzwony, które na trwałe zadomowiły się w naszym obyczaju. Były one świadkami wielu wydarzeń religijnych, państwowych, towarzyszyły koronacjom królów i bohaterskim czynom obrońców grodów, ich dźwięk bowiem dodawał otuchy do walki. Niestety, najstarsze dzwony gnieźnieńskie zostały zrabowane przez wojska czeskie. Z wielu dzwonów zrabowanych w ciągu stuleci wykonywano działa i kule.

Jednym z największych dzwonów w Polsce jest słynny "Zygmunt" wiszący na górnej kondygnacji wawelskiej wieży katedralnej. Z rozkazu jego fundatora, króla Zygmunta Starego, wykonany został z luf armat zdobytych w zwycięskich wojnach. Odlany został w 1520r. w ludwisarni Jana Bohema z brązu w składzie ok. 80% miedzi i 20% cyny. Waży około 8 ton, średnica jego wynosi 2,45 wysokość 1,93 a serce waży 308 kg. Do rozruchu tego kolosa potrzeba aż dziesięciu silnych mężczyzn. Ściany zdobią postacie m.in. św. Zygmunta oraz Orzeł Polski i Pogoń Litewska. Na górnym zaś pasie zdobień widnieje łaciński napis, który w tłumaczeniu na język polski głosi: Bogu Najlepszemu i Największemu i Dziewicy Bogarodzicy Świętym Patronom swoim, znakomity Zygmunt, król Polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał wykonać Roku Pańskiego 1520.

Dźwięk tego dzwonu słyszany bywa w pomyślnych warunkach w promieniu kilkunastu kilometrów. Dzwon "Zygmunta" jest nie tylko bezcennym zabytkiem artystycznym, który ocalał mimo kataklizmów i wojen, lecz także dowodem wysokiego poziomu sztuki ludwi- sarskiej w Polsce.

Ludwisarstwo było od dawna i jest po dzień dzisiejszy trudną sztuką znaną tylko nielicznym. W Krakowie w księgach miejskich pierwszy odlewnik dzwonów wpisany został już w 1320r. Potem jest już ich coraz więcej, zwłaszcza w przełomie X3V i XV wieku.

Dzisiejsze pracownie ludwisarskie, których dotąd jest w Polsce kilka, nie różnią się niczym od tych sprzed kilkuset lat. Obecnie najwspanialsze dzwony odlewane są w pracowni Fel- czyńskich w Przemyślu, którą w roku 1808 założył Michał Felczyński. Ich największe dzieło to dzwon "Gratia Dei" z wieży kościoła Mariackiego w Gdańsku.

Dzwony wywołują w duszach ludzkich najwznioślejsze myśli i nieraz były natchnieniem dla wielu poetów i artystów.

Dzwonie miły Zygmuncie,
tymi trzemi głosy,
A niech twój ohromny brzęk
bije ludziom w nosy,
Aby się pobudzali i ku Pańskiej chwale,
I w Rzeczpospolitej zawidy trwali stale,
Bo słyszysz, choć się dzieje,
zeć się wszystko miesza
Bo snadz te drobne dzwonki
uszy nam mieszają,
A od przystojnych rzeczy barzo unaszają.

Ina dniu onym serce zakołace
W piersiach starego Zygmunta
na wieży,
A glos żałoby szeroko obieży,
A naród w cichej modlitwie zapłacze.
Największym piewcą "Zygmunta" stał się Stanisław Wyspiański, który w swym misterium "Akropolis" wprowadza do akcji dźwięki wszystkich większych dzwonów krakowskich. Jedna ze strof "Akropolis" brzmi tak:

Zabrzęczał Zygmuntowi dzwon
I bije jako młotem,
A trąby huczą po przestworzu
Hej, Zygmuntowskim lotem.
Dzwonowi "Zygmunta" poświęcił też dwa ze swych dzieł Jan Matejko: "Zawieszenie dzwonu Zygmunta" i "Zygmunt I słuchający dzwonu".

W wielkanocny poranek rezurekcyjne Alleluja dzwonów nad Światem rodzi w nas nadzieję, że i my kiedyś zmartwychwstaniemy do życia wiecznego wedle największej z obietnic Chrystusa - Zwycięzcy śmierci.

Zbigniew StromskiW Rodzienie, nr 238 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Korneliusz Modlitwa do św. Korneliusza św. Cyprian z Kartaginy Modlitwa do św. Cypriana Modlitwa do św. męczenników Korneliusza i Cypriana Czy człowiek nie wierzący ma szansę na zbawienie? Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna