Podkurek i brunch - Adonai.pl

Rzecz jasna, w polszczyżnie jest zupełnie inaczej: nazw posiłków, odpowiadających różnym ich rodzajom i porom jedzenia, jest wiele. Co ciekawe, zmiany w tej grupie słów są ściśle związane ze zmianami, jakie zachodzą w naszej kulturze.

Jakie posiłki jedzą współcześni Polacy i jakich nazw na określenie tych posiłków używają? Zapewne znacząca większość może to, co jada na co dzień, określić trzema słowami: śniadanie, obiad i kolacja. Niektórzy - zwłaszcza dzieci - mogą do tej listy dodać jeszcze drugie śniadanie ipodwieczorek. Jednakże coraz więcej osób - i to wcale nie tylko te, które pracują w zagranicznych korporacjach - w odniesieniu do swoich posiłków używa angielskich nazw brunch i lunch. Czasem niepoprawnie jako nazwę specyficznego posiłku stosuje się też rzeczownik apeńtif. Raczej nie spotyka się jąż z kolei starego określenia podkurek, a słowo wieczerza pojawia się tylko w szczególnych kontekstach. Uporządkujmy nieco ten słowniczek. Śniadanie to rzeczownik utworzony od starszego czasownika śniadać, który w dawnej polszczyżnie znaczył tyle, co 'zjadać', miał więc znaczenie ogólne. Dopiero z czasem zaczęto go odnosić jedynie do zjadania posiłku porannego, a w konsekwencji - do samego tego posiłku.

Nazwa głównego, najobfitszego posiłku, czyli obiad, pochodzi od wyrazu, którego znaczenie można by sparafrazować następująco: 'objeść wszystko ze wszystkich stron, zjeść wszystko'. W dawnej polszczyżnie istniał także czasownik obiadować. Pochodzenie podwieczorka jest oczywiste - nieduży posiłek jedzony pod wieczór.

Odmienną etymologię ma kolacja. Pierwotnie w polszczyżnie wyraz ten - pochodzący od łacińskiego collatio - nie miał żadnego związku zjedzeniem i oznaczał składkę, zwłaszcza składkę pieniężną. Wtórnie zaczęto go odnosić do spotkań i posiłków organizowanych za takie pieniądze. Co ciekawe, w tym znaczeniu kolacją określano "składkowy" posiłek spożywany w różnych porach dnia. Dopiero z czasem (być może pod wpływem języka niemieckiego) zawężono jego znaczenie do posiłku wieczornego. Wieczorny posiłek z kolei był wcześniej nazywany wieczerzą od określenia pory dnia, w której się go spożywa. Nasi przodkowie stosowali też formę czasownikową wieczerzać. Współcześnie rzeczownik używany jest niemal wyłącznie w utrwalonych połączeniach ostatnia wieczerza i wieczerza wigilijna.

Między wieczerzą czy też kolacją a śniadaniem dawniej niekiedy jadano także podkurek. Samo słowo podkurek oznaczało porę tuż przed świtem, przed pianiem koguta, którego dawniej nazywano kurem. Wtórnie zaczęto tak nazywać posiłek (często z alkoholem) podawany np. na koniec całonocnej zabawy lub też pracy. Na koniec kilka słów o trzech wymienionych zapożyczeniach. Brunch (słowo powstało jako efekt połączenia wyrazów breakfast oraz lunch) to lekki posiłek jedzony przed południem. Z kolei lunch to posiłek spożywany podczas krótkiej przerwy obiadowej - zazwyczaj jednodaniowy. Wreszcie apeńtif - wbrew temu, że niekiedy nazywa się tak przekąski podawane przed obiadem lub kolacją, to w rzeczywistości słowo to oznacza 'lekki napój alkoholowy podawany przed posiłkiem dla pobudzenia apetytu'.

dr Tomasz KorpyszAutor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 19 sierpnia 2018 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Marek Ewangelista Modlitwa do św. Marka Litania do św. Marka Opus Dei - mistyka codzienności Król nie ma czym pisać Choroby reumatyczne Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna