Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Jabłko i gruszka

Pełniące funkcję podmiotu nazwy par małżeńskich (typu stryjostwo czy profesorostwo) oraz skrótowce (np. MEN czy UKSW) nie są jedynymi grupami wyrazów, które sprawiają kłopoty, gdy nadawca chce zachować związek zgody między nimi a czasownikami pełniącymi funkcję orzeczenia. Szczególnie częste błędy pojawiają się w zdaniach, w których występują podmioty wielowyrazowe.

Podmiot wielowyrazowy najczęściej tworzą rzeczowniki lub zaimki połączone spójnikami łącznymi: zwykle jest to po prostu spójnik i lub oraz, rzadziej np. spójniki a także, tudzież (dziś już wyraźnie książkowy),zarówno..., jak i... itp. W zdaniach zawierających tego typu konstrukcje co do zasady należy stosować orzeczenia wyrażone czasownikami w liczbie mnogiej. Piszemy zatem np. Jabłko i gruszka leżą na stole, Zosia i Basia przybiegły na boisko, Ukończenie budowy oraz oddanie szkoły do użytku nastąpią jeszcze w tym roku, Zarówno książka, jak i zeszyt powinny być podpisane itp. Takie rozstrzygnięcie normatywne nie dziwi, ponieważ podmioty szeregowe są postrzegane przez użytkowników polszczyzny jako wyraźnie mnogie. Mimo to nierzadkie są błędy typu Zarówno nasilenie tego sporu, jak i długość jego trwania *wskazuje na konieczność wysłania tam doświadczonych negocjatorów czy też Wiara w Chrystusa, przyniesiona przez Niego miłości wybaczenie Ojca w niebie *wypędza bojaźń i *pozwala iść na cały świat ze świadectwem tej Bożej miłości. W obu tych zdaniach mamy do czynienia z podmiotami szeregowymi, orzeczenia powinny więc mieć formę liczby mnogiej: wskazują oraz wypędzają i pozwalają. Dlaczego zatem autorzy tych zdań (dodam, że autentycznych i znalezionych w prasie) popełnili błędy? Przyczyny, jak się zdaje, są dwie.

Po pierwsze, w obu zdaniach czasowniki użyte zostały w czasie teraźniejszym. Jest to bardzo ważne, ponieważ w tym właśnie czasie następuje tzw. neutralizacja rodzaju, czyli czasownik ma formę taką samą dla wszystkich trzech rodzajów. Jeżeli zastosujemy np. czasownik biegnie, to będziemy go mogli poprawnie połączyć z wyrazem w rodzaju męskim: chłopiec, żeńskim: dziewczynka, a także nijakim: dziecko. W czasie przeszłym czy przyszłym byłoby to niemożliwe, ponieważ każdy z rodzajów wymaga innej formy czasownika: biegł, biegła, biegło czy też: będzie biegł, będzie biegła, będzie biegło. Jeżeli zatem autor buduje zdanie w czasie teraźniejszym, to nie zauważa zupełnie podstawowej różnicy w rodzaju wyrazów (to) nasilenie i (ta) długość czy też: (ta) wiara, (ta) miłość, (to) wybaczenie. A skoro jej nie zauważa, to nie ma też problemu z użyciem czasownika w liczbie pojedynczej.

Zastosowanie formy liczby pojedynczej w orzeczeniu było możliwe tym bardziej, że po drugie, w cytowanych zdaniach pojawiły się rzeczowniki abstrakcyjne. Tymczasem współczesne przepisy normatywne mówią, że jeżeli podmiot szeregowy jest złożony z rzeczowników abstrakcyjnych, to orzeczenie może (ale nie musi!) mieć postać liczby pojedynczej. Konieczne jest jednak spełnienie jeszcze jednego warunku: rzeczowniki tworzące podmiot muszą mieć ten sam rodzaj. Poprawne są zatem np. zdania: Targała nią na przemian miłość i nienawiść do Pawła czy też: Zdenerwowanie i zaniepokojenie wyraźnie malowało się na jego twarzy. Tego warunku autorzy przywołanych wyżej błędnych zdań już nie spełnili.

Podsumujmy: jeżeli w zdaniu występuje podmiot szeregowy, a więc złożony z kilku wyrazów połączonych spójnikiem łącznym (schematycznie można to oddać formułą A i B), to orzeczenie zawsze może mieć formę liczby mnogiej. Wariantywnie i warunkowo może zostać użyte w liczbie pojedynczej tylko wtedy, gdy w skład podmiotu wchodzą rzeczowniki abstrakcyjne mające ten sam rodzaj.

dr hab. Tomasz Korpysz

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, nr 735



Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.



Autor

Treść

Nowości

Wyjaśnienie liturgii Wielkiego TygodniaWyjaśnienie liturgii Wielkiego Tygodnia

Tajemnica Triduum PaschalnegoTajemnica Triduum Paschalnego

Ostatnia WieczerzaOstatnia Wieczerza

Jak dobrze odbyć sakrament pojednaniaJak dobrze odbyć sakrament pojednania

Skąd sie bierze kapłaństwoSkąd sie bierze kapłaństwo

Tryptyk PaschalnyTryptyk Paschalny

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej