Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Dwie słowie i liszka

Tytuł dzisiejszego tekstu może budzić uzasadnione zdziwienie i różne pytania. Co łączy dwa jego człony? Co znaczą zestawione w nim wyrazy? W jakich kontekstach się one pojawiają?

Przywołane elementy językowe wchodzą w skład związków frazeologicznych, a więc takich połączeń, które mają ściśle określony, stały skład oraz zwykle przenośne znaczenie. Frazeologizmy niejednokrotnie funkcjonują w języku od bardzo dawna, nawet od kilkuset lat, w związku z czym przetrwały w nich dawne formy, znaczenia i typy połączeń wyrazów. Z punktu widzenia dzisiejszych użytkowników polszczyzny niektóre z nich są nielogiczne i niezrozumiałe, dlatego też Polacy często zastępująje innymi elementami. Problem polega jednak na tym, że w większości przypadków zmiany takie są traktowane jako błędy. Czas na konkretne przykłady.

Mądrej głowie dość po słowie mówimy, gdy chcemy zaznaczyć, że osobie inteligentnej nie trzeba wszystkiego tłumaczyć, że po jednym słowie domyśli się ona, o co chodzi. Niestety, taka postać frazeologizmu, choć na pozór logiczna, jest błędna; prawidłowa to: Mądrej głowie dość dwie słowie. Tajemniczo brzmiące połączenie dwie słowie to pozostałość niegdyś istniejącej w polszczyźnie liczby podwójnej - nasi przodkowie odmieniali rzeczowniki nie przez dwie, jak dzisiaj, ale przez trzy liczby: pojedynczą (np. jedno słowo), mnogą (np. trzy, cztery słowa) i podwójną (np. dwie słowie).

Każda pliszka / sroczka / myszka swój ogonek chwali - tego wyrażenia używamy, by podkreślić, że każdy człowiek najlepiej ocenia to, co jest mu najbliższe, co go bezpośrednio dotyczy. Jak widać, fraza ta występuje w różnych wersjach, tradycyjna i wzorcowa jest jednak jeszcze inna: Każda liszka swój ogonek chwali. Liszka przeciętnemu Polakowi najczęściej kojarzy się dziś z gąsienicą, dlatego też zupełnie nie pasuje do cytowanego wyrażenia, w którym jest zastępowana innymi nazwami zwierząt. Tymczasem liszka to dawna forma rzeczownika lis - kiedy weźmiemy to pod uwagę, zrozumiale staje się, dlaczego właśnie to słowo powinno się pojawiać w omawianym związku frazeologicznym.

Pamiętajmy: Mądrej głowie dość dwie słowie, Każda liszka swój ogonek chwali - to w takiej, tradycyjnej postaci powinniśmy używać omawianych frazeologizmów.

dr Tomasz Korpysz

Autor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, 17 stycznia 2010



Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.



Autor

Treść

Nowości

Wyjaśnienie liturgii Wielkiego TygodniaWyjaśnienie liturgii Wielkiego Tygodnia

Tajemnica Triduum PaschalnegoTajemnica Triduum Paschalnego

Ostatnia WieczerzaOstatnia Wieczerza

Jak dobrze odbyć sakrament pojednaniaJak dobrze odbyć sakrament pojednania

Skąd sie bierze kapłaństwoSkąd sie bierze kapłaństwo

Tryptyk PaschalnyTryptyk Paschalny

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej