"Dostać coś" czy "dostać czegoś"?

Większość polskich czasowników (poza zupełnymi wyjątkami, np. grzmieć) wymaga określeń - i to użytych w odpowiedniej formie. Ucząc się języka, uczymy się także schematów takich połączeń: zazdrościć + kogo? czego? (np. księgozbioru), przyglądać się + komu? czemu? (np. biblioteczce), widzieć + kogo? co? (np. książkę), przyjaźnić się + z kim? z czym? (np. z bibliofilem), marzyć + o kim? o czym? (np. o starodruku) itp. Mimo tego, że połączenia takie w przeważającej większości są stałe, nierzadko spotyka się błędne zdania typu: *Do prania delikatnych tkanin używaj nasz proszek (zamiast poprawnej postaci: Do prania delikatnych tkanin używaj naszego proszku). Konstrukcje takie są rażącymi błędami składniowymi, których stosunkowo łatwo uniknąć - wystarczy zapamiętać, jakiego przypadka gramatycznego wymaga dany czasownik od swojego określenia (używać zawsze wymaga dopełniacza - kogo? czego?). Niestety, nawet jeśli dobrze zapamiętamy, na jakie pytania powinno odpowiadać określenie danego czasownika, nie zawsze pozwoli nam to uniknąć problemów. Okazuje się, że niektóre czasowniki wymagają kilku różnych form. Ich wybór nie jest jednak dowolny, przeciwnie, jest ściśle określony i zależy od znaczenia czasownika. Oto kilka przykładów, które często budzą wątpliwości. Czasownik przestrzegać łączy się z rzeczownikami w dopełniaczu (kogo? czego?), kiedy znaczy tyle, co 'stosować się; wypełniać'; wchodzi on wówczas w połączenia typu: przestrzegać przepisów / regulaminu itp. Jeśli jednak przestrzegać znaczy tyle, co 'ostrzegać', łączy się z rzeczownikami w bierniku (kogo? co?), np. Przestrzegał brata przed samotnymi spacerami. Czasownik nabyć zwykle znaczy tyle co 'kupić' i łączy się z rzeczownikami w bierniku (kogo? co?), np. kupić słownik / dom itp. Może on jednak znaczeniowo być bliższy słowu 'uzyskać' i wówczas narzuca określeniom już inny przypadek - dopełniacz, np. nabyć oglądy / doświadczenia itp. Tytułowy czasownik dostać zwykle występuje w połączeniu z rzeczownikami w bierniku (kogo? co?) i oznacza otrzymanie czegoś materialnego, np. dostać prezent / spadek itp. Jeśli jednak mamy na myśli jego znaczenie przenośne, wówczas musimy użyć dopełniacza (kogo? czego?), np. dostać kataru / grypy itp. Pamiętajmy: forma określenia, które stoi przy czasowniku, niejednokrotnie zależy od tego, które znaczenie tego czasownika jest w tekście obecne. dr Tomasz KorpyszAutor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 24 stycznia 2010 Wasze komentarze: Krzysztof: 01.07.2018, 23:46 "dopełniacz, np. nabyć oglądy / doświadczenia itp." Dopełniaczem byłoby oglądów i doświadczeń. (1) Autor Treść Nowości św. Ekspedyt Modlitwa do św. Ekspedyta Litania do św. Ekspedyta św. Elfeg św. Leon IX Urodziny jeżyka Jasia Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt