Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Akcent w wybranych rzeczownikach

Niedawno na tych łamach pisałem o wybranych problemach związanych z akcentowaniem polskich czasowników. Wahania w tym zakresie dotyczą jednak również innych części mowy. Jeśli chodzi o nietypowo akcentowane rzeczowniki, to ich najbardziej znaną i najczęściej pojawiającą się w różnego typu tekstach grupą są wielosylabowe rzeczowniki pochodzące z języków obcych, zakończone na -ikal/-yka.

Wspomniane wyrazy tradycyjnie akcentuje się nie na drugą (jak większość polskich słów), lecz na trzecią sylabą od końca. Należy zatem akcentować np. fizyka, matematyka, biotechnika, logika, pragmatyka, gimnastyka, informatyka itp.

Omawiana zasada dotycząca akcentowania rzeczowników typu dynamika jest stosunkowo dobrze znana, jednak niewiele osób wie o jej istotnych ograniczeniach. Po pierwsze, podobnie zbudowane rzeczowniki, które nie mają pochodzenia obcego, zachowują typowy akcent paroksytoniczny, np. motyka, bijatyka czy pijatyka. Po drugie, wyjątkowy akcent należy stosować jedynie w przypadku tych form fleksyjnych, które mają liczbę sylab równą liczbie sylab formy mianownikowej. Jeśli w którymś przypadku wyraz ma mniej lub więcej sylab niż jego postać mianownikowa, to należy go akcentować na drugiej sylabie od końca. Prześledźmy tę regułę na wybranym przykładzie. Oto wszystkie formy fieksyjne rzeczownika gramatyka z zaznaczonymi sylabami akcentowanymi: liczba pojedyncza: M gramatyka (3), D gramatyki (3), C gramatyce (3), B gramatykę (3), N gramatyką (3), Msc gramatyce (3), Wgramatyko! (3); liczba mnoga: M gramatyki (3), D gramatyk (2), C gramatykom (3), B gramatyki (3), N gramatykami (2), Msc gramatykach (3), W gramatyki! (3).

Na koniec ważna uwaga praktyczna: opisany nieregularny sposób akcentowania od czasu wprowadzenia rozróżnienia normy językowej na poziom wzorcowy i poziom użytkowy bezwy-jątkowo obowiązuje w wypowiedziach oficjalnych. W języku potocznym dopuszczalne - choć nie zalecane - jest akcentowanie regularne (tj. na drugiej sylabie od końca), a więc mówienie np. fizyka, matematyka, biotechnika.

dr Tomasz Korpysz

Autor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, 2 maja 2010



Wasze komentarze:
 Ula: 12.04.2008, 13:04
 ok, a jak autor zapatruje się np na filmy Kieślowskiego? Bo nijak mi nie pasują do przedstawionych argumentów:)
 Monika: 11.04.2008, 01:26
 Smutne ale prawdziwe.
 Beatrycze: 10.04.2008, 23:01
 Nie zgadzam się. Kino, film- to wszystko jest potrzebne. Odnoszę natomiast dziwne wrażenie, że autor z nieznanego powodu jest uprzedzony do tego rodzaju sztuki.
(1)


Autor

Treść

Nowości

Nowenna do Miłosierdzia Bożego - dzień 1Nowenna do Miłosierdzia Bożego - dzień 1

Pieśń o ukrzyżowaniu PanaPieśń o ukrzyżowaniu Pana

Śladami męki Jezusa na Via DolorosaŚladami męki Jezusa na Via Dolorosa

Wielki Piątek - dziań ukrzyżowaniaWielki Piątek - dziań ukrzyżowania

Wizja Ukrzyżowania według objawień Marii ValtortyWizja Ukrzyżowania według objawień Marii Valtorty

Gdyby Judasz rzucił się do stóp Matki...Gdyby Judasz rzucił się do stóp Matki...

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej