Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Kto lubi kogo?

Pora na dobranoc, bo już księżyc świeci Dzieci lubią misie, misie lubią dzieci.

Drugi wers przywołanego fragmentu piosenki śpiewanej przez Misia Uszatka na pozór ma zupełnie jednoznaczną strukturę: kto lubi kogo? {dzieci lubią misie), kto lubi kogo? (misie lubią dzieci). Jednak z formalnego punktu widzenia cytowane zdania wcale nie są jednoznaczne, a gdyby ktoś chciał je przeczytać nieco przekornie, mógłby stwierdzić, że w obu konstrukcjach mowa jest o tym samym. Dlaczego?

W języku polskim podmiot najczęściej stoi na pierwszej pozycji w zdaniu. Niejednokrotnie jednak jest on umieszczany na pozycji ostatniej. Porównajmy dwa zdania: Piotr kupił książkę oraz: Książkę kupił Piotr. Zmiana szyku nie zmienia zasadniczego znaczenia przywołanych zdań, w obu przypadkach podmiotem jest rzeczownik Piotr. Różnica między tymi dwiema wersjami sprowadza się do różnicy akcentu: w pierwszym podkreśla się to, że przedmiotem kupna była książka, w drugim - to, że kupił ją Piotr.

Niekiedy jednak analogiczna zmiana szyku może powodować powstawanie niejasności. Oto klasyczny, podręcznikowy przykład: Autobus wyprzedza samochód. Przy pierwszej lekturze niemal każdy automatycznie uzna, że podmiotem jest rzeczownik autobus. Z wcześniejszych uwag wiadomo jednak, że czasem podmiot celowo jest umieszczany na końcu zdania i dzięki temu pada na niego silniejszy akcent.

Możliwa jest zatem także taka interpretacja, że podmiotem omawianego zdania jest samochód. Zwykle to kontekst ujednoznacznia wypowiedz, nie zawsze jednak jest on wystarczający, a czasem spotykamy podobne zdania w izolacji. Kiedy np. studentom polonistyki przytaczam stare prawo, że pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy, to większość z nich rozumie je opacznie. Wątpliwości budzą też inne znalezione przeze mnie frazy, np.: żarówki zastępują świetlówki czy: kwiaty zaczynają wypierać obrazy miast.

Jak widać, problemy pojawiają się, gdy w analizowanym typie konstrukcji używane są dwa rzeczowniki o tożsamej formie mianownika (kto? co?) i biernika (kogo? co?), np. pieniądz, żarówki, świetlówki, kwiaty, obrazy. W takich sytuacjach najłatwiej jest stosować stronę bierną czasownika, co pozwoli ujednoznacznić całe konstrukcje: pieniądz lepszy jest wypierany przez pieniądz gorszy, żarówki są zastępowane przez świetlówki, kwiaty zaczynają być wypierane przez obrazy miast czy wreszcie: misie są lubiane przez dzieci, dzieci są lubiane przez misie

dr Tomasz Korpysz

Autor jest językoznawcą, pracownikiem UKSW i UW

Tekst pochodzi z Tygodnika
Idziemy, 5 września 2010



Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.



Autor

Treść

Nowości

Wyjaśnienie liturgii Wielkiego TygodniaWyjaśnienie liturgii Wielkiego Tygodnia

Tajemnica Triduum PaschalnegoTajemnica Triduum Paschalnego

Ostatnia WieczerzaOstatnia Wieczerza

Jak dobrze odbyć sakrament pojednaniaJak dobrze odbyć sakrament pojednania

Skąd sie bierze kapłaństwoSkąd sie bierze kapłaństwo

Tryptyk PaschalnyTryptyk Paschalny

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej