Zakopiański "Dom pod Jedlami"Zakopiański "Dom pod Jedlami" ma już ponad sto lat. Jest jednym z bardziej znanych w Polsce domów. Uchodzi za perłę architektury drewnianej. Mimo upływu lat nie utracił swego niepowtarzalnego uroku, jaki nadał mu jego projektant Stanisław Witkiewicz oraz mistrzowie góralskiej ciesielki.
Wpisany w historię miasta pod Tatrami Dom położony jest na zakopiańskim Kozińcu. Otaczają go stare limby, cisy i modrzewie. Powstał na zamówienie pochodzącego z Medyki Jana Gwalberta Pawlikowskiego, cenionego ekonomisty, historyka literatury, prekursora ochrony przyrody w Polsce. O zagospodarowanie porośniętego wtedy jodłowym lasem wzgórza Pawlikowski zwrócił się do samego Stanisława Witkiewicza. Jednak głównymi wykonawcami drewnianego budynku byli budarze góralscy z Wojciechem Rojem na czele. Dom stawiali jedynie na podstawie wykonanych przez Witkiewicza szkiców, bez specjalnych obliczeń i szczegółowych planów konstrukcyjnych.- Ma to być honorny dom, o wysokich izbach - mówili. Gdy po dziewięciu miesiącach od rozpoczęcia prac zamieścili na szczycie domu tryumfalną wiechę, Witkiewicz nie szczędził im pochwal. - Bez nich, bez tego materiału w ludziach, bez ich inteligencji lotnej, zdolności i artystycznego poczucia nie można by było nigdy dokonać w tak krótkim czasie tego, co już się zrobiło. Tam, gdzie dla innego robotnika potrzeba by było szczegółowych i zawiłych opracowań rysunkowych - dla górala wystarcza parę kresek i kilka słownych uwag, gdyż wszystko to on zna na pamięć, z tym się rodzi i żyje. Dopiero po otwarciu domu, odwrotnie niż to zwykle bywa, wykonano jego makietę, która w 1900 r. pojechała na Wystawę Wszechświatową do Paryża, a później była eksponowana w Ingelheim nad Renem. Zaraz po wybudowaniu "Dom pod Jedlami" stał się popularnym miejscem spotkań ludzi kultury i nauki. W letniej rezydencji Pawlikowskich spotykali się literaci, artyści, uczeni z różnych zakątków Polski. Nie brakowało również znanych przewodników, taterników oraz sportowców. Jednymi z pierwszych gości kozinieckiej willi byli Henryk Sienkiewicz i Jacek Malczewski, który swój pobyt upamiętnił kilkoma rysunkami. O licznie odwiedzających "góralski zamek" świadczy założona w lipcu 1919 r. i prowadzona do dziś Księga Gości. Są w niej wpisy m.in. Jana Kasprowicza, Antoniego Gołubiewa, ks. Stanisława Korniłowicza z Lasek, Heleny Modrzejewskiej. Słowami i nutami wpisał się do księgi Karol Szymanowski. Chociaż domowa Księga Gości o tym milczy, prawdopodobnie na Kozińcu bywał również św. Brat Albert. Dla obecnego pokolenia Pawlikowskich niezwykle cenny jest krótki wpis, jakiego 3 stycznia 1969 r. dokonał ówczesny metropolita krakowski Karol Wojtyła. Obecny Ojciec Święty pamiętał o obchodzonych trzy lata temu setnych urodzinach domu. W nadesłanym liście podkreślił jego kulturową rolę w dziejach miasta pod Tatrami. Wnuk Jana Pawlikowskiego, znany historyk sztuki prof. Jacek Woźniakowski, który odwiedza dom kilkanaście razy w roku podkreśla, że musi on nadal, zgodnie z wolą założyciela, służyć celom społecznym. - W czasach socjalizmu zapomniano o tym, że domy rodzinne mogą pełnić ważną rolę w kulturze narodowej. Myślę, że ten dom mial wyjątkową szansę i szczęście, iż będąc domem rodzinnym, był otwarty dla społeczeństwa. "Dom pod Jedlami" jest największym na Podhalu budynkiem w stylu zakopiańskim. W ostatnich latach poddany został zabiegom konserwatorskim. Swój dawny wygląd odzyskała narożna weranda, tzw. przyłap - majstersztyk góralskiej pomysłowości. Dzięki funduszom państwowym i rodzinnym, a także uzyskanym za wynajęcie budynku na potrzeby filmu i telewizji, udało się zatrzymać "odjazd" podmurówki spod zrębu drewnianego. Willa, podobnie jak wiele innych budynków w stylu zakopiańskim, nie ma fundamentów. Góralski zamek na Kozińcu podziwiają odwiedzający miasto pod Giewontem turyści. Prof. Jacek Woźniakowski ma nadzieję, że nie przestanie on być nadal miejscem, w którym skupia się życie intelektualne nie tylko Zakopanego. ANDRZEJ SAWULSKI SCJ
|
[ Strona główna ] |
Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty | Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt
© 2001-2024 Pomoc Duchowa |