Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Wychowanie jest podobne do pielęgnowania ogrodu

WE WNĘTRZU CZŁOWIEKA

Rozumienia i myśli, decyzje i postanowienia powstają we wnętrzu człowieka. Jeszcze zanim ujawnią się one na zewnątrz w postaci wypowiadanych stów i czynionych gestów, już są uksztattowane w swej istotnej treści. Jeśli więc pragniemy o nie zadbać, musimy czuwać nad nimi już wtedy, gdy się rodzą w głębi człowieka. Oczywiście, można i należy poprawiać słowa już wypowiedziane i gesty już uczynione. Lepiej jednak kształtować je od początku, zanim nabiorą impetu i żywotności. Musimy zatem zadbać o to, co jest czynnikiem wewnętrznym działań ludzkich.

Czynnikiem wewnętrznym są niewątpliwie sprawności i cnoty. Nikt się z nimi nie rodzi. Powstają w ciągu życia ludzkiego w wyniku rozmaitych starań, które niekiedy przybierają postać regularnych ćwiczeń. Chodzi więc tutaj o czynnik nabywany i nabyty, który swoiście dopełnia wnętrze człowieka. Oznacza to jednak, że owe sprawności i cnoty zjawiają się i działają już w określonym kontekście tego, co człowiek ma z urodzenia. Można więc powiedzieć, że nabywanie cnót zakłada istnienie pewnego środowiska czynników wrodzonych człowiekowi. Jakie to czynniki?

INTELEKT, WOLA, ZMYSŁY

Zacznijmy od tego czynnika, który jest wspólny wszystkim ludziom, jak wspólna jest im natura rozumna. Otóż właśnie z racji tej natury każdy człowiek od samego początku nosi w sobie pewne przysposobienie do wykonywania właściwych mu działań. To przysposobienie wyraża się w licznych władzach, którymi człowiek spełnia swe wielorakie czynności. Wewnętrzne zróżnicowanie tych władz polega m.in. na stopniu ich przeniknięcia przez charakterystyczną dla człowieka rozumność. Im ten stopień jest niższy, tym wyraźniejszy jest swoiście bezrozumny automatyzm (np. w czynnościach wegetatywnych). Odwrotnie, im wyższy jest stopień ogarnięcia danej władzy przez rozumność, tym wyraźniejsza jest ludzka wolność (np. w czynnościach umysłowych). Często w człowieku obie te tendencje łączą się i przenikają (np. czynności zmysłowe są same z siebie automatyczne, ale dają się również prowadzić rozumnością). Wypada jednak pamiętać, że wychowanie jest ściśle związane z rozumnością. Dlatego dotyczy ono w sensie ścisłym władz umysłowych: intelektu i woli. Także zmysły mogą być tu brane pod uwagę, ale tylko o tyle, o ile podlegają wpływowi rozumności. Intelekt i wola, a pośrednio także zmysły, są jednak nie tylko narzędziami, przez które człowiek działa. Są także właściwymi siedzibami (podmiotami) sprawności i cnót, które w tych działaniach pomagają, ale bywają również siedzibą wad.

PREDYSPOZYCJE CIELESNE

O ile wrodzone władze będące siedzibą nabywanych sprawności są czymś wspólnym wszystkim ludziom, o tyle czymś jednostkowym są różne wrodzone predyspozycje pochodzące z uwarunkowań cielesnych poszczególnych ludzi. Wiadomo, że nawet najbardziej duchowe władze człowieka są, przynajmniej pośrednio, w swym funkcjonowaniu zależne od ciała i organów fizycznych. A przecież między ludźmi zachodzą nieraz dość znaczne różnice pod względem ich konstytucji cielesnej. Wiadomo, że wynikają z tego m.in. różne temperamenty, a razem z nimi określone ułatwienia lub utrudnienia w psychice. Lepsza lub gorsza pamięć, zdolność kojarzenia, ruchliwość itp. - wszystko to składa się na pewną charakterystykę jednostkową. Oczywiście dotyka to głównie strony cielesnej. Jednak nie pozostaje bez choćby znikomego wpływu na część duchową człowieka, zwłaszcza w tych czynnościach, w których umysł blisko współpracuje z cielesnymi zmysłami.

ZDOLNOŚCI CZŁOWIEKA

Zarówno wspólna ludziom ich natura rozumna (z określonymi władzami), jak i różniące ludzi uwarunkowania jednostkowe (z rozmaitymi temperamentami itp.) składają się na coś, co często nazywamy wrodzonymi zdolnościami danego człowieka. Nabywane sprawności są ich rozwinięciem.

Człowiek wyposażony jest więc w zdolności poznawcze. Ich naturalną podstawą jest intelekt ze swej istoty wrażliwy na prawdę o rzeczywistości. Intelekt współpracuje ze zmysłami poznawczymi (min. z pamięcią i wyobraźnią). Stąd też może pochodzić pewne zróżnicowanie zdolności poznawczych wśród ludzi.

Człowiek posiada również zdolności pożądawcze. Ich naturalną podstawą jest wola ze swej istoty wrażhwa na dobro. Wola współpracuje z intelektem i ze zmysłami pożądawczymi będącymi źródłem uczuć. Także w tym przypadku pewne zróżnicowanie zdolności pożądawczych wśród ludzi będzie wynikało z różnic w konstytucji emocjonalnej. Powtórzmy, że wychowanie polega na nabywaniu sprawności i cnót Ale to nabywanie nie ma nic wspólnego z mechanicznym dodawaniem czegoś zewnętrznego. To raczej z wnętrza człowieka rodzą się jego umiejętności, które są rozwinięciem naturalnych zdolności poznawczych i pożądawczych. Dlatego pierwszym obowiązkiem każdego wychowawcy jest z jednej strony rozpoznanie tego, co wynika w człowieku z jego ludzkiej natury i właściwego jej ładu, z drugiej - uchwycenie jednostkowych uwarunkowań wychowanka.

Nigdy nie wolno sobie wyobrażać, że wychowanie jest podobne do meblowania pustego pokoju, który ścierpi nasze najdziwniejsze fantazje. Wychowanie jest już bardziej podobne do pielęgnowania ogrodu: nie tylko wymaga zamiłowania i cierpliwości, ale i respektu dla żywej natury. Tym razem - respektu dla natury rozumnej.

 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej