Zwyczaje związane ze świętami Bożego Narodzenia - Boże Narodzenie

Niezwykły czas święta realizował się w niecodziennej przestrzeni. Jej przygotowanie odbywało się zgodnie z ustalonymi regułami, dotyczącymi wykonywania różnych czynności. Wszystkie, zwłaszcza ciężkie prace w gospodarstwie oraz sprzątanie i ozdabianie domu, a także jego otoczenia należało zakończyć zanim zapłonęła na niebie pierwsza gwiazda. Gospodynie kończyły też gotowanie potraw, aby nie pracować w czasie świąt. W tym okresie obowiązywał również zakaz przędzenia i szycia.

W wigilijną noc, jak wierzono nie tylko na terenach Polski, woda w źródłach i potokach zamieniała się na krótki czas w wino, miód, a nawet złoto. W niektórych regionach Polski do dziś odbywa się obrzędowe mycie w wodzie źródlanej zaczerpniętej w Wigilię o północy. Ma ona chronić od chorób. Najbardziej w tym dniu oczekiwanymi gośćmi były dusze zmarłych, dla których przygotowywano ucztę charakterystyczną dla styp pogrzebowych.

Dawniej dzień wigilijny rozpoczynał się pójściem do lasu po zielone gałęzie lub drzewko. Choinka najczęściej spotykana, aczkolwiek historycznie najmłodsza ozdoba domów w czasie Bożego Narodzenia, przywędrowała do Polski wraz z protestantyzmem na przełomie XVIII/XIX w. W Polsce drzewko choinkowe przyjęło się początkowo w miastach, na wieś trafiło w latach 20. XX wieku. Wcześniej, w wiejskich chatach gospodarz zawieszał podłaźnik tzn. kolorowa gałąź, która była ozdobiona owocami i kolorowym papierem. Miała przynieść ludziom dobrobyt, szczęście, zdrowie i chronić przed złem. Oprócz tego w chłopskich chatach, dworach szlacheckich, pałacach magnackich umieszczano snopy; najczęściej cztery: z żyta, owca, pszenicy i jęczmienia. Pod biały obrus, na którym stawiano talerz z opłatkiem podkładano siano.

Zwyczaj dzielenia się opłatkiem ma prawdopodobnie pochodzenie szlacheckie i najprawdopodobnie rozpowszechnił się już w XVII w. Opłatek wyrabiano przy kościołach i klasztorach, wlewając pszenne ciasto do żelaznych form. W pierwszej połowie XIX w. pojawiły się znane tylko w Polsce, ozdoby wykonane z opłatka, które zawieszano pod sufitem, nad stołem wigilijnym. Miały one chronić ludzi i ich dobytek przez różnymi niebezpieczeństwami, jak również zapewnić szczęście w nadchodzącym nowym roku.

Wieczerza wigilijna rozpoczynała się, kiedy na niebie pojawił się znak z nieba - pierwsza gwiazda. Wówczas wszyscy zasiadali do stołu. Kolacja wigilijna, to też zwyczaj potraw, które były podawane uczestnikom wieczerzy. Były nimi m.in.: kasza gryczana z sosem grzybowym, kluski z makiem i miodem, pierogi z grzybami, jabłkami albo śliwkami, kutia, postna kapusta kiszona, śledzie. Na deser podawano strucle makowe, pierniki, łamańce i inne ciasta. Po skończonej kolacji gospodarze starali się pamiętać także o zwierzętach. Dzielili się z nimi opłatkiem i resztkami wigilijnych potraw. Miało to chronić je od chorób, zapewniając "dobry chów".

Po wieczerzy przychodził czas na śpiewanie kolęd i słuchanie opowieści starszych osób. Kolędy i pastorałki od wieków rozbrzmiewają w polskich kościołach i domach. Najstarsze, jak np. Anioł pasterzom mówił, pochodzą z XV/XVI w. Były one dziełem zarówno autorów anonimowych, jak i uznanych poetów, pisarzy, kaznodziejów. Twórcą tekstu W żłobie leży był podobno Piotr Skarga, a Bóg się rodzi napisał Franciszek Karpiński. Od XVII w. domowy śpiewnik kolędowy wzbogacił się o pastorałki - urocze kolędy przeplatane wątkami z życia codziennego.

Tuż przed północą wszyscy wyruszali na uroczystą Mszę Świętą zwaną Pasterką. W domu zostawały tylko małe dzieci i osoby w podeszłym wieku. Po powrocie z kościoła rozpoczynało się radosne świętowanie tak upragnionych Świąt Bożego Narodzenia.

kl. Wojciech Osicki Tekst pochodzi z pisma Alumnów WSD w Toruniu "SŁUGA" nr 26 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości św. Karol Lwanga św. Klotylda Nabożeństwo Pierwszych Sobót Miesiąca Zaakceptować leczenie Wypocząć w Pieninach Zostawił ślady swoich stóp Najbardziej popularne Tajemnica Szczęścia Godzina Łaski Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna