Jasełka - Boże Narodzenie

Pierwsze jasełka urządził św. Franciszek z Asyżu w 1223 r. w Greccio we Włoszech. Podczas pasterki w skalnej grocie zorganizował misterium narodzenia. Zakonnik zatroszczy! się o prawdziwy żłóbek, żywe zwierzęta, siano i figurkę dzieciątka Jezus. Wtedy też odśpiewano pierwsze bożonarodzeniowe pieśni - dzisiejsze kolędy. Jasełka św. Franciszka zaczęły być naśladowane w innych krajach Europy. W Polsce pierwszy raz zorganizowano je na dworze św. Kingi, żony Bolesława Wstydliwego, pod koniec XIII wieku. Tradycja polska nakazuje, aby okres przedstawiania jasełek rozpoczynał się z drugim dniem Świąt Bożego Narodzenia, na św. Szczepana. Rozkwit tej tradycji następuje w XVII i XVIII wieku.

Widowiska zaczynały się od momentu, gdy dzieciątko jest już narodzone. Początkowo występowało tylko trzech pasterzy. W ich rozmowach obok żartobliwych przekomarzań znaleźć można wiele rysów obyczajowych z wyraźną dbałością o stylizację języka i ukazywanie wydarzeń związanych z wiejskim czy miejskim obyczajem. Stąd wielka skala nastrojów w średniowiecznych misteriach: od wzniosłości do trywialnego komizmu. Szczególne uwarunkowania historyczne Polski, dramatyzm naszych dziejów, przyczyniły się do przedstawiania w jasełkach postaci ważnych dla odzyskania niepodległości narodowej. Do tego dochodzili zwykli pasterze i pasterki w strojach ludowych, dla podkreślenia więzi narodowej. Tradycja jasełkowa budowała międzysąsiedzką wieź i cementowała lokalne środowisko. Byl to także sposób na przetrwanie języka ojczystego. Przez całe lata jasełka miały wydźwięk niepodległościowo-narodowy i byty wyrazem sprzeciwu wobec zaborców czy nieprzyjaznych układów politycznych.

W XX wieku trafiły do teatrów. Pierwszy zaczął je wystawiać wielki polski inscenizator - Leon Schiller, który nieustannie szperał w literaturze staropolskiej, w utworach scenicznych wieku XVIII i XIX, wreszcie w zbiorach pieśni religijnych, kantyczkach i kolędach. Wydobył na światło dzienne klejnoty poezji ludowej, perły dramaturgii chłopskiej i mieszczańskiej. W ten sposób powstały liczne widowiska, do dziś realizowane w Teatrze Polskim w Warszawie. Wśród nich "Szopka staropolska" wystawiona 21 stycznia 1919 r. i "Pastorałka" pokazana pierwszy raz w "Reducie" 24 grudnia 1921 r. A w naszym tygodniku znów opisujemy schillerowską "Pastorałkę"!

Wątek Bożego Narodzenia okazał się teatralnie najtrwalszy w naszej kulturze artystycznej. Misteria bożonarodzeniowe przetrwały w Polsce nawet w latach stalinizmu, mimo wyraźnego zakazu ich wystawiania. W 1958 r. w Teatrze "Nowym" w Łodzi wielki nasz reżyser Kazimierz Dejmek wystawił "Żywot Józefa" Mikołaja Reja, spektakl opowiadający o przygodach skromnego pasterza chananejskiego wyniesionego do najwyższych godności. Chociaż w przedstawieniach Dejmka widzowie z założenia mieli nie ulegać wzruszeniu, to jednak spektakl pozwalał każdemu, niezależnie od jego przekonań, przeżyć widowisko po swojemu, znaleźć w nim dla siebie coś ważnego.

Ponowny rozkwit jasełkowej tradycji nastąpił po roku 1980, gdy powiało solidarnościową nadzieją na zmiany. Do spektakli wprowadzono poezje naszych narodowych poetów: Norwida, Herberta, Karola Wojtyły. Zawsze, czy to smutek, czy też wielka radość i nadzieja znajdowały swe odbicie w jasełkowych przedstawieniach.

Od kilku lat tradycję wystawiania przedstawień bożonarodzeniowych podtrzymuje "Schola Teatru Wiejskiego Węgajty", którą kieruje Wolfgang Niklas. Wyznaczyła sobie bardzo trudne zadanie: próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak niegdyś przeżywało się tajemnicę wiary. A odpowiedzi poszukuje, odtwarzając dawne misteria, przenikając w czasy, kiedy teatr jeszcze nie wyszedł z murów kościołów. Spektakle zawsze przyciągają tłumy. Aktorzy występują w kościołach przy zgaszonych światłach, a brzmienie chorału gregoriańskiego wywołuje niezwykłe wrażenie. Czy wyrafinowane artystycznie, czy swojskie w parafialnej świetlicy jasełka zawsze są piękne i wzruszające. Jednoczą zebranych we wspólnym przeżywaniu tego jedynego w swoim rodzaju cudu narodzenia. Bożego Narodzenia.

Kamila Szymańczyk Tekst pochodzi z Tygodnika Idziemy, 28 grudnia 2008 Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości Nowenna przed świętem św. Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała - dzień 6 bł. Władysław z Gielniowa Modlitwa do bł. Władysława z Gielniowa Litania do bł. Władysława z Gielniowa św. Finbar Modlitwa do św. Finbara Najbardziej popularne Tajemnica Szczęścia Godzina Łaski Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Modlitwa o Cud Poprzednia [ Powrót ] Następna