Rozważania Miłość Modlitwy Czytelnia Źródełko Pomoc Duchowa Relaks Download Cuda Opowiadania Perełki

Jakie są istotne cechy każdej religii?

W niniejszym artykule Autor zastanawia się nad się nad istotnymi cechami każdej religii.

Misterium tremendum et fascirrosum

Mówiąc o religii w ogóle należy postawić pytanie, co stanowi jej treść, jaki jest jej przedmiot? Czy w głównych elementach treść przekonań religijnych jest we wszystkich religiach ta sama, czy też każda z nich posiada przedmiot sobie właściwy, odrębny w stosunku do innych?

Na to pytanie odpowiada historia porównawcza religii i filozofia religii.

Podwójna rzeczywistość

Zasadniczym i ogólnym elementem każdej religii jest przyjęcie podwójnej rzeczywistości, tzn. rzeczywistości doczesnej - czy też mówiąc inaczej - naturalnej, oraz rzeczywistości całkowicie innej, którą określa się mianem nadnaturalnej. Tę rzeczywistość człowiek - niezależnie od stopnia rozwoju kultury - pojmuje zawsze jako bóstwo. Pojęcie bóstwa, obojętnie jak się je rozumie, występuje w każdej bez wyjątku religii.

Najczęściej, niemal we wszystkich religiach niezależnie od stopnia ich rozwoju, człowiek dokonuje pewnej antropomorfizacji Boga, czyli wyobraża go sobie trochę na swój własny sposób. Chcąc bowiem zjednoczyć się z bóstwem - a na tym polega religia - człowiek pragnie pojmować je nie w sposób abstrakcyjny, ale konkretnie. Szuka więc jakichś wyobrażeń tego bóstwa, przedstawia je nawet w postaci widzialnych kształtów w formie figur i obrazów. Jest to niewątpliwie pewna pomoc dla plastycznej wyobraźni człowieka, ale zawiera niebezpieczeństwo przypisywania Bogu takich właśnie kształtów. Po prostu zapomina się często, że to są tylko wyobrażenia Boga, a nie, że Bóg tak właśnie wygląda.

W filozofii religii mówi się, że przedmiot wiary religijnej jest przede wszystkim transcendentny, tzn., ze bóstwo jest rzeczywistością istotowo różną od rzeczywistości doczesnej i całkowicie ją przewyższającą. Ta różność w stosunku do świata to nie tylko różnica stopnia, czyli różnica ilościowa, ale jakościowa. Wszelkie zainteresowania człowieka rzeczywistością doczesną należą w zasadzie do kultury, choć działalność w sferze świata ma i wymiar religijny, to jednak religia zaczyna się dopiero wtedy, gdy człowiek wchodzi w kontakt z rzeczywistością transcendentną (w religii, zwłaszcza w jej obrzędach i rytach, uwidacznia się też ta dążność do inności w budowaniu świątyń innych od domów mieszkalnych, szatach liturgicznych, gestach - oczywiście nie to jest najważniejsze, choć jest z pewnością pewną tego ilustracją).

Gdy w religii mówi się o Bogu transcendentnym, nie znaczy to, ze podkreśla się tylko Jego inność i odrębność, ponieważ mogłoby to prowadzić do wniosku, że jest On daleki od człowieka, obcy jemu. Religia - i to prawie każda - ukazuje Boga bliskiego człowiekowi, nawiązującego z nim łączność, objawiającego się i wzywającego do siebie. W religii chrześcijańskiej jest to szczególnie widoczne we Wcieleniu Syna Bożego.

Według przekonań wszystkich religii Bóg faktycznie istnieje. Bez tego przekonania nie mogłaby istnieć religia; byłaby czystą fikcją. Dzięki tej prawdzie religia nie tylko istnieje, ale i rozwija się a także pogłębia.

Osoba a nie rzecz

Wreszcie w wierzeniach religijnych bóstwo jest rozumiane osobowo. Człowiek religijny zwraca się z wiarą nie do rzeczy, ale do konkretnej osoby, z którą pragnie i rzeczywiście może nawiązywać osobowy dialog (ja-Ty). Trzeba przyznać, że w niektórych religiach pojęcie bóstwa jako osoby ma charakter dość prymitywny czy zbyt zantropomorfizowany, to jednak i tam rys osobowy bóstwa występuje. Pomijamy tu poglądy uważające fetyszyzm, magię czy animizm za pierwotną religię, w których te zjawiska miały być bóstwami nieosobowymi, gdyż - jak mówiło się o nich w poprzednich artykułach - nie były one religiami pierwotnymi ani też nie czczono tych zjawisk jako bóstwa. Współcześnie mówi się także o tym, ze pojęcie bóstwa w religii (a nie filozofii) buddyjskiej ma charakter osobowy. Zresztą wszędzie - gdzie występuje autentyczna religia, a nie jej namiastka - bóstwo rozumie się jako osobę, z którą człowiek nawiązuje przyjacielski kontakt. Warto jeszcze w tym miejscu wspomnieć o charakterystycznym określeniu bóstwa przez fenomenologa religii R. Otto, który twierdzi, ze w każdej religii Bóg jest równocześnie ujmowany jako misterium tremendum (tajemnica wzbudzająca lęk, bojaźń, a nawet grozę - to władca, pan i sędzia) - i misterium fascinosum (tajemnica fascynująca człowieka, zachwycająca go, pociągająca, urokliwa, która rodzi uczucie bliskości, zaufania i miłości). Są znane religie, w których jeden z tych aspektów bóstwa jest bardziej podkreślany i dominujący. Widoczne jest to nawet na przykładzie chrześcijaństwa, jego dziejów; w Starym Testamencie bardziej akcentowano misterium tremendum, a w Nowym - fascinosum, w średniowieczu znów aspekt pierwszy, obecnie drugi. Jak się wydaje, zależy to w dużym stopniu od mentalności i jej zapotrzebowań na taki czy inny typ motywacji, np. dla jednych ludzi o mentalności bardziej prymitywnej i surowej tylko nakazy lub ostre zakazy połączone z groźbą i ciężką sankcją są "przekonywające" i tylko te respektują w życiu. U innych zaś tego typu motywacja wywołuje bunt, gdyż nie uwzględnia ona ich dojrzałości osobowościowej oraz indywidualnej wrażliwości. Są oni bardziej podatni na motywy delikatne, subtelne. Niemniej w życiu religijnym trzeba uwzględnić zarówno prawdę, iż Bóg jest "Misterium tremendum", jak i prawdę o "Misterium fascinosum" Pierwsza budzi szacunek wobec Boga, wybrania przed postawą lekceważącą; druga wyzwala w nas najpiękniejsze uczucia.

Tu nasuwa się uwaga ogólniejsza: aby cenić w życiu codziennym czy w religii owe wyższe wartości, jak: miłość, delikatność, życzliwość; potrzeba pewnej kultury duchowej, wyrobienia i uwrażliwienia na nie. Samo to nie przychodzi. Do tych wartości człowiek musi dorastać. Jak mało ludzi przygotowuje się do małżeństwa, miłości, autentycznego dialogu z drugim człowiekiem, jego akceptacji sądząc, że albo to jest nieważne, albo samo przyjdzie, albo też, że samo uczucie wystarczy. Dlatego i religia, która opiera się na zaufaniu i miłości do Boga nie jest rzeczą łatwą, sama nie przychodzi. Nie wystarczy powiedzieć wierzę, trzeba ciągle dojrzewać w wierze, okazać się wrażliwym na subtelne działanie Boga.

Ufność i zbawienie

W religii, która jest żywą łącznością człowieka z Bogiem, nie wystarczy samo przekonanie o istnieniu Boga. Potrzeba przede wszystkim wiary i zaufania wobec Boga. Ten element występuje we wszystkich religiach świata. Religia bowiem nie utożsamia się z wiedzą, co nie znaczy, że nie ma ona racjonalnych podstaw dla swoich prawd. We wszystkich religiach świata istnieje tez świadomość zła, grzechu, niegodziwości wobec Istoty Najwyższej. Ludzie w religiach pierwotnych boją się obrażać dobrego Boga, aby nie ściągnąć na siebie Jego zagniewania i w najdrobniejszych szczegółach przestrzegają przepisy religijne i obyczajowe. Niemal we wszystkich religiach można się też doszukać różnego rodzaju opowiadań, względnie aluzji o jakimś kataklizmie na początku dziejów, który polegał na znieważeniu Boga (grzech pierworodny?). Równocześnie istnieje świadomość, ze ta istota nie jest zagniewana na ludzi na zawsze, że przebacza. W każdej religii powodem odniesienia człowieka do Boga jest zbawienie. Jest ono rozumiane różnie, czasem bardzo prymitywnie jako proste przedłużenie życia ziemskiego, czasem w formie rozwiniętej, co zależne jest m. in. od stopnia rozwoju kultury. Człowiek przeżywa bowiem - i to nie tylko w kulturach pierwotnych czy prymitywnych, ale we wszystkich - własną niewystarczalność, różnorakie zagrożenia swojej egzystencji, niepokoje, własną skończoność, dlatego szuka wybawiciela w Bogu. To wybawienie niekiedy jest pojmowane jako uwolnienie od nieszczęść materialnych, fizycznych, moralnych, najczęściej jednak rozumie się przez to zbawienie wieczne. W wierzeniach wielu ludów ma ono polegać na zjednoczeniu z bóstwem, ciągłym życiu i niezmąconym szczęściu. O idei zbawienia świadczy powszechna wiara w życie wieczne. Takie są główne przejawy przekonań religijnych istniejących na świecie. W poszczególnych religiach ich rozumienie może przybierać cechy specyficzne, właściwe dla danej religii. Te jednak przedstawimy przy omawianiu poszczególnych religii.

Ks. MARIAN RUSECKI



Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.



Autor

Treść

Nowości

Nowenna do Miłosierdzia Bożego - dzień 1Nowenna do Miłosierdzia Bożego - dzień 1

Pieśń o ukrzyżowaniu PanaPieśń o ukrzyżowaniu Pana

Śladami męki Jezusa na Via DolorosaŚladami męki Jezusa na Via Dolorosa

Wielki Piątek - dziań ukrzyżowaniaWielki Piątek - dziań ukrzyżowania

Wizja Ukrzyżowania według objawień Marii ValtortyWizja Ukrzyżowania według objawień Marii Valtorty

Gdyby Judasz rzucił się do stóp Matki...Gdyby Judasz rzucił się do stóp Matki...

Najbardziej popularne

Modlitwa o CudModlitwa o Cud

Tajemnica SzczęściaTajemnica Szczęścia

Modlitwy do św. RityModlitwy do św. Rity

Litania do św. JózefaLitania do św. Józefa

Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się JezusowiJezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi

Godzina Łaski 2023Godzina Łaski 2023

Poprzednia[ Powrót ]Następna
 
[ Strona główna ]

Modlitwy | Zagadki | Opowiadania | Miłość | Powołanie | Małżeństwo | Niepłodność | Narzeczeństwo | Prezentacje | Katecheza | Maryja | Tajemnica Szczęścia | Dekalog | Psalmy | Perełki | Cuda | Psychotesty |

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt

© 2001-2024 Pomoc Duchowa
Portal tworzony w Diecezji Warszawsko-Praskiej