Niedziela Palmowa zwiastuje początek Wielkiego Tygodnia

W naszym klimacie trudno o prawdziwe palmy rosnące w strefie międzyzwrotnikowej i podzwrotnikowej, Zastąpiła je wierzbina, obsypana o tej porze srebrzystymi pączkami, zwanymi swojsko baziami albo kotkami. I dlatego lud mawiał, że to Wierzbna Niedziela, albo - Kwietna, bo przecież przypada najczęściej w kwietniu.

Wokół słomianej kukły

W okolicach Kodnia Niedzielę Palmową nazywano "Werbnycia", a dziewczęta i chłopcy smagali się rózgami na cmentarzu, wypominając sobie nawzajem lenistwo, ospałość i niedbalstwo. W tym dniu czyszczono i bielono domy przed Wielkanocą, a czeladź miejska wyśpiewywała: "Jedzie Jezus, jedzie, wiezie żur i śledzie, kiełbasy zostawi - i pobłogosławi!" Kukły słomiane symbolizowały również i Judasza, któremu - jako dowód zdrady Pana Jezusa - wciskano za pazuchę potłuczone szkiełka, połyskujące, niczym trzydzieści srebrników. "Judasza" topiono w stawie, albo spalano w płomieniach ogniska, najczęściej podczas Wielkiego Tygodnia: najpierw zrzucano go z wieży kościelnej, a potem wleczono na postronku przez wieś, tęgo okładając kijami. Ale z "Judaszami" rozprawiali się nie tylko parobcy wiejscy. W Warszawie młodziaki zrzucały owego "zdrajcę" z wieży kościoła Panny Maryi na Nowym Mieście, a potem topiły w wodach Wisły. A po egzekucji wszyscy wracali pospiesznie do domów bacząc, aby w drodze się nie potknąć, bo przesąd głosił, że to niechybny zwiastun choroby, a może nawet rychłej śmierci! Natomiast w okolicach Nowego Targu, już na tydzień przed Niedzielą Palmową, dziewczęta obnosiły po drogach słomianą lalkę i zachodziły do gazdów, zbierając datki.

Konik i puchernicy

"Dopierośmy się dowiedzieli, o Kwietnej Niedzieli, jak Judasz z Panem Jezusem, za stołem siedzieli..." Czeladź miejska zaś, w oczekiwaniu na wielkanocne biesiadowanie, nuciła tęsknie: "Dobre placki przekładane i kiełbasy nadziewane.

Daj mi, Chryste, zażyć tego, daj doczekać święconego.

Będę Cię chwalił, żeś jest dobry, Panie, gdy sobie podjem szynki na śniadanie..."

Pacholęta, na pamiątkę wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy, stawały w kościołach w dwu rzędach, z różdżkami palmowymi w rękach. Dzieci wygłaszały oracje na cześć Pana Jezusa, a zaraz po nich głos zabierały dorosłe chłopy, z sumiastymi wąsami, przebrane za parobków, albo huzarów. Ci drudzy jednak, z upływem czasu, pletli coraz więcej andronów, aż im tych występów, ze względu na szerzące się zgorszenie, zakazał biskup krakowski Bernard Maciejowski. Od Niedzieli Palmowej wystawiano także po kościołach dialogi o Męce Pańskiej, a ceremonie stawały się coraz bardziej okazałe.

Palma palmie nierówna

Na Mazowszu bywały okolice, w których wierni przybywali do świątyni bez palm i dopiero przy wyjściu brali je - poświęcone już przez dobrodzieja - od dziadów kościelnych, dając im w zamian jałmużnę. W czasach panowania Władysława IV zaczął się tworzyć piękny obyczaj, wedle którego synowie znakomitych rodów, odziani w białe szaty, przybywali w tym dniu na dwór monarchy, z poświęconym palmami w ręku. Niestety, król Jan Kazimierz, następca Władysława IV, najczęściej w okresie wielkanocnym przebywał poza stolicą, więc ten obyczaj rychło zamarł.

Palmom, symbolizującym gotowość wiernego trwania przy Zbawicielu aż do męczeństwa, lud przypisywał niepospolitą moc. Przechowywano je w domach, przywołując pouczenie św, Karola Boromeusza, że trzeba starać się, aby nasze dobre sprawy rozkwitały tak, jak gałązki palmowe, Zatykano je w domach za "świętymi" obrazami, aby chroniły dom podczas burzy od uderzeń pioruna, a w ogrodach i na polach układano z nich krzyżyki, które miały zabezpieczyć plony przed gradobiciem. Gospodarz, w nadziei na zapewnienie sobie dobrobytu, uderzał wiązką palm o każdy węgieł, obmiatał boki zwierzętom, aby nie chorowały, wkładał palmy pszczołom do uli i wplatał je w sieci rybackie. Zatykano palmy również w mogiłach, wierząc, że przyniosą spokój błądzącym duchom zmarłych. Każdy spodziewał się po palmach tego, czego mu było trochę brak; zdrowia, dostatku, urody albo odwagi.

"Wierzba bije, nie ja biję! Za tydzień - wielki dzień!" - słychać było już od brzasku. Tak właśnie wołali gospodarze do budzących się domowników i pannice do parobków, śpiących po stajniach i stodołach. Potem wyruszano z palmami do kościoła, a po Mszy połykano bazie i składano sobie życzenia: "Doczekaliśmy się pierwszej święconki, daj nam Boże doczekać i tej drugiej!". Czy można się dziwić, że imć Mikołaj Rej z Nagłowic, pokpiwał, iż kto w Kwietną Niedzielę "bagniątka nie połknął, a dębowego Chrystusa do miasta nie doprowadził, ten już dusznego zbawienia nie otrzymał? Ów "dębowy Chrystus" to obnoszona drewniana figurka Jezuska na osiołku, przed którą drogę ścielono palmami., zanosząc ją do kościoła.

Wasze komentarze:

Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy.

Autor Treść

Nowości Tajemnice Światła Różańca Świętego św. Gerard z Brogne Modlitwa do św. Gerarda z Brogne Modlitwa do św. Franciszka Borgiasza Z różańcem - w drogę każdego dnia ks. Wendelin Maciej Ryś

Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023

Poprzednia

[ Powrót ]

Następna