Historia szopki Bożonarodzeniowej

Spotykamy je w okresie Bożego Narodzenia w świątyniach, domach prywatnych, galeriach sztuki, jak również w rękach młodych kolędników odwiedzających nasze domy. Długa jest jednak historia szopki Bożonarodzeniowej, którą zna cały chrześcijański świat. W żłobie leży Już w 330 roku św. Helena, matka cesarza Konstantyna Wielkiego, kazała zbudować nad Grotą Narodzenia w Betlejem wspaniałą bazylikę i ustawić w niej marmurowy żłóbek z figurami Maryi, Józefa, Dzieciątka i pasterzy. Najstarsze Jednak upowszechnianie przedstawień Bożego Narodzenia rozpoczyna się dopiero od czasów św. Franciszka z Asyżu, który pierwszy urządził w skalnej grocie w Greccio, w noc Bożego Narodzenia 1223 roku, misterium, żywy obraz Pańskich Narodzin. Zakon franciszkański przeniósł ten zwyczaj do różnych krajów świata, w tym także do Polski. Trwa on nieprzerwanie do dziś. Za najstarszy pierwowzór szopki uważa się marmurowe dzieło Arnolfo di Cembio z 1272 r. zachowane częściowo w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore, słynącej ponadto z relikwii świętego żłóbka. Z 1343 roku pochodziła grupa rzeźb przedstawiających sceny Bożego Narodzenia, wykonane dla kościoła Świętej Klary w Neapolu, które zostały zniszczone podczas bombardowań w 1942 r. Ludowe Pomysł tworzenia szopek, mających ścisły związek z religią, jest pochodzenia ludowego i dlatego forma ich przedstawiania tak bardzo związana jest z tradycjami ludowymi różnych krajów. Właśnie typowo ludowy charakter szopki utrudnia dokładne określenie daty narodzin tej tradycji. Wiadomo natomiast, kiedy zaczęła do niej wnikać interpretacja naukowa, zwracająca uwagę na prawdziwość i zgodność historyczną wnętrz i figur. Było to w XIX wieku, gdy rozpoczęto budowę szopek orientalnych, z wierną kopią pejzażu palestyńskiego. Obecnie, jak na początku, dominuje styl regionalny, często nie odpowiadający wierności historycznej i pejzażowej, o wyraźnie widocznych cechach poszczególnych tradycji ludowych. Z tą też tradycją związane są słynne szopki szkoły neapolitańskiej, w których fantazja wielkich rzeźbiarzy wyraża się przede wszystkim w starannie dobranych scenach z życia rodzinnego i codziennej rzeczywistości. Wiek XVIII jest złotą epoką tej szkoły. Z tego okresu pochodzi szopka przechowywana w Muzeum św. Marcina w Neapolu. Składa się ona z 171 pasterzy, 108 zwierząt i 100 innych przedmiotów. Orientalne Rozpowszechnione pod koniec XIX wieku szopki orientalne, najczęściej wykonane z gipsu, charakteryzują się bardzo dokładnie opracowanym tłem pejzażowym. Z gipsu została również wykonana kolosalnych rozmiarów szopka orientalna Włocha, Surdi, mająca 400 m kw. powierzchni. Wzbudzała ona na początku XX wieku ogólny podziw i w formie ekspozycji objechała niemal pół świata. Oryginalność szopek regionalnych wiąże się nierozerwalnie ze sztuką i folklorem danego kraju. Są szopki, których wartość polega przede wszystkim na materiale z jakiego zostały wykonane, inne znów posiadają wartość artystyczną. Żywe i barwne są szopki hiszpańskie, portugalskie, ekwadorskie, peruwiańskie. Łączą one tradycję iberyjską z bogactwem kolorów południowo-amerykańskich. Brak w nich całkowicie pejzaży zimowych, co jest zrozumiałe w krajach, gdzie Boże Narodzenie przypada w pełni lata. Fantazja ludu jest niewyczerpana, zwłaszcza jeśli chodzi o materiał z jakiego wykonywane są szopki. Obok tradycyjnego drzewa, marmuru, gipsu, terakoty, spotyka się szopki zrobione z korali, pereł, wosku, słomy, marcepanu, skorup jaj lub orzechów, płetw rybich, muszli czy kolb kukurydzy. Najstarsze figurki szopkowe, a raczej jasełkowe, znajdują się w klasztorze sióstr Klarysek w Krakowie. Są niezwykłymi okazami sztuki gotyckiej. Obie postacie - Matka Boża i św. Józef siedzą na czymś w rodzaju ławy na poduszkach. Maryja ma twarz uśmiechniętą, ręce wyciągnięte przed siebie. Zakonnice kładą na te ręce figurkę Dzieciątka Jezus. Św. Józef jest zadumany, zamyślony nad tajemnicą jakiej był świadkiem. Figurki te podarowała klaryskom królowa Elżbieta, siostra króla Kazimierza Wielkiego. Współczesne Szopki w naszych świątyniach z biegiem czasu przybierają coraz wspanialsze kształty, coraz więcej w nich postaci. Woskowe czy drewniane figurki Dzieciątka Jezus, spoczywające w twardym żłobie dostają pieluszki, a potem poduszki haftowane perłami i złotem. Stopniowo stajenka przemienia się w kosztowny pałac, otoczony parkiem czy warowną twierdzą. Postacie z szopki ubrane są we wspaniałe stroje z danej epoki, a do Świętej Rodziny idzie tłum rycerzy, dworzan, pasterzy, wieśniaków, mieszczan, żebraków i kalek. Figurki asystujące Dzieciątku stają się wiernymi kopiami współczesnych ludzi, w ich pięknie, brzydocie, wesołości i tragizmie. Wstrząsające realistyczne rzeźby kamienne, drewniane, pokryte polichromią noszą autentyczne stroje swej epoki, rekwizyty, różne instrumenty muzyczne, dary, naczynia, stanowiąc materiał do poznania życia i obyczajowości minionych wieków. Obnośne Z Bożonarodzeniowej szopki kościelnej wytworzyła się odrębna sztuka ludowa tworząca szopki, z którymi kolędnicy wędrowali po domach, składając życzenia z okazji świąt. Takie szopki były już bardziej swobodne, pełno w nich postaci z codziennego życia, choć dominującym akcentem zawsze była scena ze Świętą Rodziną. Z takich obnośnych szopek teatralnych powstała pod koniec XIX wieku typowa szopka krakowska, nie mająca sobie równych w świecie. Każdy żłóbek, ten kościelny i ten domowy, przypomina nam tę prostą betlejemską grotę, stajnię, żłób bydlęcy, garść rzuconego siana i Tego, który z miłości do ludzi upodobnił się do nich, przychodząc jak najmniejszy z najmniejszych, choć Pan i Król całego wszechświata. Jan Uryga Wasze komentarze: Jeszcze nikt nie skomentował tego artykułu - Twój komentarz może być pierwszy. Autor Treść Nowości Modlitwa do Matki Bożej Dobrej Rady Różaniec do św. Teresy od Dzieciątka Jezus Kleszcz kleszczowi nierówny Najprostszym sposobem wspierania dziecka jest po prostu bycie z nim i dawanie mu swojego czasu Lourdes nazywane jest stolicą modlitwy, jest także lekcją pokory dla świata Film "Jezus 2000" Najbardziej popularne Modlitwa o Cud Tajemnica Szczęścia Modlitwy do św. Rity Litania do św. Józefa Jezu, Ty się tym zajmij - Akt oddania się Jezusowi Godzina Łaski 2023 Poprzednia [ Powrót ] Następna

[ Strona główna ]

Polityka Prywatności | Kontakt - formularz | Kontakt